van Swinderenstraat 58

1715 / reëelcohier Gaasterland, Balk, nummer 66, huis
1812 / taxatie gebouwen, Balk 68
1832 / kadastrale gemeente Balk, sectie A nummer 240, huis en erf
1953 / invoering straatnamen, van Swinderenstraat 58
huidig adres (2019) / basis administratie gebouwen, van Swinderenstraat 58	hisgiscode: 1027

eigenaren

eigenaar in 1715:	Tjerk Uilkes
eigenaar in 1739:	Ja(a)n Beerents
eigenaar in 1798:	Tjerk en Tjits Jaans
verkoop in 1805 aan:	Otte Jans de Jong, schipper, koopman te Balk
verkoop in 1828 aan:	Hendrik Lippes van der Veer, timmerman te Balk
eigenaar in 1832 OAT:	Hendrik Lippes van der Veer, timmerman te Balk
verkoop in 1860 aan:	Machiel Siebes Visser, timmerman te Balk
verkoop in 1867 aan:	Johannes Klazes van Hout, timmerman te Balk en Jelle Tjeerds Meinesz, houthandelaar te Balk
verkoop in 1881 aan:	Johannes Klazes van Hout, timmerman te Balk
verkoop in 1909 aan:	Wybren Jacobs Klijnsma, koopman te Balk
verkoop in 1919 aan:	Johannes Jans Groenewoud, kruidenier te Balk
bij boedelscheiding in 1967 aan:	Jelle Groenewoud, kruidenier te Balk
verkoop in 1977 aan:	Friesland Bank

2012

kadastrale gegevens

kaart 1832

kadastrale kaart 1832


240 ongewijzigd tot heden

minuutplan 1832 / netteplan 1887
bron: Tresoar





De voorgevel volgens een tekening uit 1910

kaart 1913

kadastrale kaart 1913

verkopen

bron: Leeuwarder Courant van 16 maart 1805

klik op de afbeelding voor een groter exemplaar

bron: Leeuwarder Courant van 9 december 1859

Omschrijving van het pand in de koopacte van 23 juni 1860 voor notaris Gerryt Zandstra te Balk:

Eene burgerhuizinge met voorkamertje, voorhuis, kamer, keuken, waschhok, twee kelders, regenwaterbak en pomp, voorts een overdekte steeg, groote timmerschuur voorzien van een sterken zaadzolder met bleekveld en erf staande en gelegen te Balk, aldaar plaatselijk gequoteerd met nummer 78, bekend ten kadaster der gemeente Balk sectie A nummmer 240, huis en erf groot twee roeden en tachtig ellen.

Omschrijving van het pand in de provisionele toewijzing van 13 december 1909 voor notaris Johannes Hieronimus Noordenbos te Balk:

Eene huizinge met verfwinkel, woning bleeken en erf, aan de Harichsterzijde te Balk; bekend ten kadaster gemeente Balk, sectie A, nommer 240, huis en erf, voor twee are tachtig centiare. De steeg te noordoosten is waarschijnlijk gedeeltelijk massaal met den naastlegers. De stekken zijn massaal in onderhoud met de naastlegers. De toonbank in en de schutting, waarmede een kamertje van den winkel wordt afgeschoten, de gasleiding en de waterton en de kippenhokken met rennen op het achtererf behooren aan de huurders en worden van den koop uitgesloten.

Omschrijving van het pand in de provisionele toewijzing van 4 april 1919 voor notaris Johannes Hieronimus Noordenbos te Balk:

Eene winkelhuizinge, met hok, erf en verder toebehooren, aan de Harichsterzijde te Balk.

verbouwingen

In 1910 laat Wybren Klijnsma het pand verbouwen, bewoond door J.H. Dijkstra, uitvoeren door timmerman Halbe Doele uit Balk. De werkzaamheden waren:

Het versmallen van de voordeuren, met het aanbrengen van stijlen, pilasters, voetstukken, consoles etc.; het aanbrengen van borden en uitstalplanken in de winkel, het plaatsen van 2 kozijnen met glazen deuren tussen winkel en kamer, het vernieuwen van het schoorsteen kanaal, het maken van een beschoten dak boven kamer en winkel, het vernieuwen van de trap naar de zolder, het aanbrengen van nieuwe dakgoten.

bron: bouwvergunning verleend door de gemeente Gaasterland op 23 februari 1910

Na het overlijden van de bewoonster van het achterhuis, Sjoerdje Zandstra, in 1915 wordt het zadeldak van dat deel vervangen door een mansarde dak door timmerman Bouwman.

bron: bouwvergunning verleend door de gemeente Gaasterland op 7 september 1915

In 1960 worden er twee slaapkamers met dakkapel gemaakt in het voorste deel van het pand.

tekeningen: verdieping

bron: bouwvergunning verleend door de gemeente Gaasterland op 9 december 1960

De winkel wordt in 1963 in oppervlak verdubbeld; uitgevoerd door aannemer B.P. Boersma uit Balk. De bedieningszaak wordt nu een zelfsbediening.

tekeningen: plattegrond

bron: bouwvergunning verleend door de gemeente Gaasterland op 1 april 1963

Door de ontsluiting van de van Swinderenstraat aan de achterzijde is het mogelijk om in 1967 de winkel om te vergroten. De familie Groenewoud gaat boven de winkel wonen en de bevoorrading kan achterom via de aangelegde straat. Deze weg was het begin van het jaren later aangelegde plan Welgelegen. Van de oude voorgevel blijft niet veel meer over dan de dakkapel. Een aluminium pui vervangt de traditionele indeling, waarbij ook de deur links in de gevel en de daarachter gelegen gang verdwijnt en bij de winkel wordt getrokken. Bouwbedrijf B.P. Boersma verbouwt de winkel en bouwbedrijf E. van der Veer maakt de woning op de verdieping.

tekening: plattegrond, gevels

bron: bouwvergunning verleend door de gemeente Gaasterland op 7 november 1967

In 1971 is het achterhuis, waar tot die tijd Harmina Groenewoud-van der Schuit had gewoond, verbouwd tot pakhuis door de toenmalige huurder de familie Witteveen.

In 1981 volgt de laatste ingrijpende verbouwing in opdracht van de familie Reinsma. De achtertuin maakt plaats voor het pakhuis en het oppervlak van het gehele pand wordt winkel.

Ontwikkeling van de plattegrond van het pand in de loop van de tijd: 1940, 1963, 1967, 1971, 1981

bewoners

voorste deel

huisnummers: 1812 - 1859 Balk 68; 1859 - 1910 Balk 78; 1910 - 1920 Balk 98; 1921 - 1930 Balk 99; 1931 - 1953 Balk 101; 1953 - heden van Swinderenstraat 58


reëelkohieren 1715 - 1805
	eigenaar / bruiker
1715 - 1716	Tjerk Uilkes / zelfs; blad 78, nummer 66
	% Tierck Uilkes trouwde circa 1700 met Tjisk Hendriks
	% Tjerk Uylkes trouwde (ondertrouw) op 18 september 1724 met Rink Douwes t te Balk
1717 - 1718	Tjerk Uilkes / zelfs; blad 80, nummer 66
1721 - 1725	Tjerk Uilkes / zelfs; blad 109, nummer 66
1729 - 1733	Tjerk Uilkes / Jaan Beerents; blad 109, nummer 66
1739 - 1767	Jaan Beerents / zelfs; blad 109, nummer 66
1768 - 1774	Jaan Beerents erven / zelfs; blad 109, nummer 66
	% Jaan Berents begraven 2 april 1767 te Balk
1775 - 1785	Jaan Beerents erven / zelfs; blad 162, nummer 66
1786 - 1798	Jaan Beerents erven / zelfs; blad 163, nummer 66
1798 - 1804	Tjerk en Tjits Jaans / zelfs; blad 163, nummer 66
	Tjerk Janes overleden op 8 januari 1805 / Tjisk Janes overleden 24 maart 1805
speciekohieren 1748 - 1806
1799	erven Jaan Berends (overleden 2 april 1767); blad 51 / volgnummer 58
1800 - 1804	erven Jaan Berends; blad 51 / volgnummer 58
1805	Kerst Jacobs (2de post) en Mattius Tiggelaar; blad 51 / volgnummer 58
taxatie van de gebouwen in de gemeente van Balk 1812, huisnummer Balk 68
1812	Otte Jans de Jong, volgnummer 110, pakhuis
1812	Tjeerd Lolkes, boulanger = bakker, volgnummer 129

1812 - 1815	Tjeerd Lolkes Postmus, mr bakker
1826	Bauke Wybrandus Feenstra, zilversmid ( * 23 november 1761 te Franeker) overleden 1826 op nr. Balk 68
1827	Barbara de Haas, wed. B.W. Feenstra ( * 14 mei 1759 te Harlingen) overleden 1827 op nr. Balk 68
volkstelling 1829, blad 75; huisnummer Balk 68
1829	Hendrik Lippes van der Veer, timmerman
volkstelling 1840; huisnummer Balk 68
1840	Hendrik Lippes van der Veer, timmerman ( * 1 oktober 1791 te Sloten)
woningregister 1849 - 1859 blad 91; huisnummer Balk 68 / 78
1849 - 1859	Hendrik Lippes van der Veer, timmerman ( * 1 oktober 1791 te Sloten); hoofd
185? - 185?	Grardus Eppenga, timmerknegt ( * 1827 te Leeuwarden)
1858 - 1858	Binne van der Sluis, klerk ( * 19 augustus 1837 te Gorredijk)
1859 - 1859	Hille Johannes Brinksma, arbeider ( * 1832 te Idskenhuizen)
woningregister 1859 - 1869 blad 29; kadastrale gemeente Balk sectie A nummer 240, huisnummer Balk 78
1859 - 1860	Hendrik Lippes van der Veer, timmerman ( * 1 oktober 1791 te Sloten); hoofd
1860 - 1869	Machiel Siebes Visser, timmerman ( * 1 december 1824 te Sloten)
1862 - 1867	Sigefridus IJlstra, ? ( * 27 augustus 1840 te Sneek)
woningregister 1869 - 1879 blad 46; kadastrale gemeente Balk sectie A nummer 240, volgnummer 211 / 198
1869 - 1879	Jacob Hanzes Dijkstra, winkelier ( * 13 november 1844 te Balk)
bevolkingsregister 1880 - 1890 blad 52; kadastrale gemeente Balk sectie A nummer 240
1879 - 1890	Jacob Hanzes Dijkstra, huisverwer ( * 13 november 1844 te Balk)
bevolkingsregister 1890 - 1900 blad 79; huisnummer Balk 78
1890 - 1900	Jacob Hanzes Dijkstra, verwer ( * 13 november 1844 te Balk)
bevolkingsregister 1900 - 1910 blad 88; huisnummer Balk 78 / 98
1900 - 1910	Jacob Hanzes Dijkstra, verwer ( * 13 november 1844 te Balk)
1900 - 1909	Betze Betzema, schoonbroeder, schippersknecht ( * 13 juni 1844 te Balk)
1901 - 190?	Dieuwke van der Kooij, schoondochter ( * 4 mei 1878 te Koudum)
register van huisnummering 1910 - 1920 blad 6; huisnummer Balk 98
1910 - 1917	Wybren Jacobs Klijnsma
1917 - 1919	Jan Groenewoud
1919 - 1920	Johannes Groenewoud
bevolkingsregister 1911 - 1920 C-G blad 65; huisnummer Balk 98
1911 - 1911	Jacob Hanzes Dijkstra, verwer ( * 13 november 1844 te Balk); hoofd
bevolkingsregister 1911 - 1920 K-M blad 29; huisnummer Balk 98
1911 - 1917	Wybren Klijnsma, winkelier ( * 22 augustus 1855 te Balk); hoofd
bevolkingsregister 1911 - 1920 C-G blad 203; huisnummer Balk 98
1917 - 1919	Jan Groenewoud, olieslager ( * 22 april 1861 te 't Meer); hoofd
bevolkingsregister 1911 - 1920 C-G blad 205; huisnummer Balk 98
1919 - 1920	Johannes Groenewoud, winkelier ( * 29 april 1890 te Balk); hoofd
bevolkingsregister 1921 - 1930 blad 95; huisnummer Balk 99
1921 - 1930	Johannes Groenewoud, winkelier ( * 29 april 1890 te Balk); hoofd
1926 - 1927	Yke Doornspleet, dienstbode ( * 4 augustus 1906 te Ruigahuizen); inwonend
bevolkingsregister 1931 - 1939 blad 89; huisnummer Balk 101
1931 - 1939	Johannes Groenewoud, winkelier ( * 29 april 1890 te Balk); hoofd

1939 - 1957	Johannes Groenewoud
1957 - 1969	Jelle Groenewoud
1969 - 1970	familie Witteveen
1970 - 1985	familie Reinsma
1985 - 2011	Bentex
2011 - heden	Ter Stal

bewoners

achterste deel

huisnummers: 1890 - 1910 Balk 78a; 1910 - 1920 Balk 99; 1921 - 1930 Balk 99a; 1931 - 1953 Balk 102; 1953 - heden van Swinderenstraat 58


woningregister 1869 - 1879 blad 46; kadastrale gemeente Balk sectie A nummer 240, volgnummer 210 / 197
1869 - 1879	Michiel Siebes Visser, timmerman ( * 1 december 1824 te Sloten); hoofd
bevolkingsregister 1890 - 1900 blad 80; huisnummer Balk 78a
1890 - 1890	Sietse Arends, olieslagersknecht ( * 8 oktober 1861 te Balk); hoofd
1890 - 1891	Frans van der Steeg, werkman ( * 10 februari 1850 te Kollum); hoofd
1891 - 1892	Jouke Reins Haringsma, schippersknecht ( * 8 februari 1844 te Balk); hoofd
1892 - 1894	Teunis Betzema, ( * 15 oktober 1833 te Balk ); hoofd
1894 - 1895	Eibert Rinzes Hoekstra, klerk (6 juni 1859 te Balk ); hoofd
1895 - 1900	Douwe Arema, stuurman ( * 4 april 1868 te Heeg ); hoofd
bevolkingsregister 1900 - 1910 blad 89; huisnummer Balk 78a / vervallen
1900 - 1910	Janneke Piersma, ( * 8 jul;i 1839 te Balk); hoofd
bevolkingsregister 1900 - 1910 blad 90; huisnummer Balk 78b / 99
1900 - 1904	Douwe Arema, stuurman ( * 4 april 1868 te Heeg ); hoofd
1904 - 190?	Hendrik Johannes Huisman, koopman ( * 18 maart 1863 te Balk); hoofd
190? - 1910	Pier Durks Piersma, koopman ( * 1 maart 1848 te Balk); hoofd
register van huisnummering 1910 - 1920 blad 6; huisnummer 99
191? - 191?	Pier Durks Piersma ( niet genoemd in het huisnummerregister)
191? - 1915	Sjoerdje Zandstra
1915 - 1920	onbewoond
bevolkingsregister 1911 - 1920 N-R blad 74; huisnummer Balk 99
1911 - 191?	Pier Durks Piersma, koopman ( * 1 maart 1848 te Balk)
bevolkingsregister 1911 - 1920 W-Z blad 141; huisnummer Balk 99
191? - 1915	Sjoerdje Zandstra , weduwe Jouke Reins Haringsma ( * 3 april 1842 te Woudsend); hoofd
bevolkingsregister 1921 - 1930 blad 388; huisnummer Balk 99a
1926 - 1930	Jelle van der Schuit, zonder beroep ( * 5 maart 1857 te Balk)
bevolkingsregister 1931 - 1939 blad 90; huisnummer Balk 102
1930 - 1932	Jelle van der Schuit, zonder beroep ( * 5 maart 1857 te Balk)
1932 - 1938	Antje Haga, weduwe Jelle van der Schuit, zonder beroep ( * 3 december 1867 te Balk)

1957 - 1967	Johannes Groenewoud, winkelier ( * 29 april 1890 te Balk)
1967 - 1969	Hermina van der Schuit, weduwe Johannes Groenewoud ( * 17 juni 1892 te Balk)

kruidenier Wybren Jacobs Klijnsma

archief gemeente Gaasterland ingekomen stukken 167-124

kruidenier Johannes Groenewoud





foto eigen collectie
De winkel rond 1950 met adres Balk 101


bron: Leeuwarder Courant van 21 september 1921	bron: Leeuwarder Courant van 15 november 1921

advertentie in het ARP verkiezingblad afdeling Gaasterland van 1939



nota uit 1949 van Levensmiddelenbedrijf Joh. Groenewoud

	Sinterklaasadvertentie datering en blad onbekend

Végé Levensmiddelenbedrijf

bron: Balkster Courant van 15 september 1956

bron: Balkster Courant van 10 januari 1959

In 1958 neemt Jelle Groenewoud de zaak over van zijn vader Johannes Groenewoud.

foto 103-009

Jelle Groenewoud op de brommer in de Harichsterstikke

<<< de voorgevel in 1957

De dubbele toegangsdeuren van de winkel zijn verdwenen. De Végé was de inkooporganisatie.

bron: Balkster Courant van 4 mei 1957

Johannes Groenewoud en Jelle Groenewoud achter de toonbank

Johannes Groenewoud vult een papieren zak met Verkade koekjes >>>

nota J Groenewoud Végé Levensmiddelen bedrijf uit 1959

bron: archief De Bolster

bron: Balkster Courant 22 augustus 1959 lichtweekbijlage


Jelle Groenewoud, derde van links, volgde in 1948 de kruideniersopleiding aan de Kruideniersvakschool te Utrecht






Gezicht op de openbare lagere school Minkade 6 te Utrecht, vanaf de overzijde van de Minstroom.	Gezicht op de Openbare Lagere School Abstederdijk 142 te Utrecht. De school is op 6 januari 1903 in gebruik genomen en het schoolgebouw is in ca. 1980 gesloopt.

Interieur van de Kruideniersvakschool (Minkade 6) te Utrecht: praktijklokaal.
bron: Het Utrechtsarchief

De Spar



bron: Balkster Courant van 9 januari 1960

In januari 1960 wordt Végé >>>>>> SPAR

Spar is opgericht door dhr. Adriaan van Well in Zoetermeer Zegwaart in 1932. Samen met 16 van zijn afnemers besloten zij onder het motto "Door Eendrachtig Samenwerken Profiteren Allen Regelmatig" tot een nauwere samenwerking. Hiermee was DESPAR geboren.


bron: Balkster Courant van 27 februari 1960


bron: Balkster Courant van 27 februari 1960


bron: Balkster Courant van 27 augustus 1960


bron: Balkster Courant van 3 september 1960	bron: Balkster Courant van 3 juni 1961


bron: Balkster Courant van 12 november 1960




bron: Balkster Courant van 1 september 1962


bron: Balkster Courant van 13 april 1963	bron: Balkster Courant van 13 april 1963


bron: Balkster Courant van 25 mei 1963


bron: Balkster Courant van 8 juni 1963


Het interieur van de winkel na de verbouwing van 1963. De prijzen van de artikelen zijn te vinden aan de voorzijde van de plank.
Bij de verbouwing in 1963 is het winkeloppervlak verdubbeld. De feestelijke opening was op donderdag 13 juni 1963


bron: Balkster Courant van 15 juni 1963	bron: Balkster Courant van 15 juni 1963


bron: Balkster Courant van 30 mei 1964


bron: Balkster Courant van 9 januari 1965	bron: Balkster Courant van 22 mei 1965


bron: Balkster Courant van 16 oktober 1965


nota Groenewoud Spar zelfbediening uit 1965
bron: archief De Bolster


bron: Balkster Courant van 9 juli 1966

De firma T. Bottema uit Oldeboorn verzorgde de bevoorrading van de Sparwinkels in het noorden.

bron: Balkster Courant van 18 maart 1967

bron: Balkster Courant van 13 mei 1967

In 1967 is de winkel vergroot door de naastliggende gang bij de winkel te trekken. De gang gaf toegang tot de achter de winkel aanwezige woonruimtes. Bij de verbouwing kon deze toegang verplaatst worden naar de achterzijde, omdat de gemeente hier een ontsluitingsweg (De Binge) had aangelegd. Deze weg was het begin van het jaren later aangelegde plan Welgelegen.

Tijdens de verbouwing was de winkel tijdelijk ondergebracht in het toen al bouwvallige pand van Swinderenstraat 24 Hier is later de doorbraak gemaakt naar het F.D. Hoekstraplein.

bron: Balkster Courant van 4 november 1967 >>>

bron: Balkster Courant van 9 december 1967

Op 13 december 1967 wordt de winkel geopend door dhr. Miedema van de grossier de Fa Bottema uit Oldeboorn.





	v.l.n.r. mevr. de Boer, Hittie Groenewoud, mevr. Groenhof, mevr. van Dijk, Jelle Groenewoud, Johan Groenewoud >>>

Balkster Courant van december 1967

1968 lucifersdoosjes met verschillende Flinstones afbeeldingen

klik op de afbeelding voor alle 25

Na het plotselinge overlijden van Jelle Groenewoud in 1969 heeft de familie Witteveen afkomstig uit de Noordoostpolder de winkel overgenomen. Deze werd gehuurd via de inkooporganisatie de Spar. De familie Reinsma, oorspronkelijk uit Nijemirdum, kwam in 1970 in de zaak.

bron: Balkster Courant van 22 maart 1969

kruidenier Witteveen

bron: lichtweekkrant 1970

kruidenier Reinsma

bron: Balkster Courant van 21 november 1970

bron: Balkster Courant van 31 maart 1973

In 1981 is het pand grondig verbouwd en vergroot. De gehele begane grond is nu winkel geworden.


straatbeeld voor 1981	achtergevel voor 1981	tijdens de verbouwing


in het pand	neuwe achtergevel	vlak voor de opening



	de feestelijke opening was op 21 mei 1981; uitnodiging deel 1, deel 2

v.l.n.r. Karin, Rein Reinsma, Nel Reinsma, Ittie de Vries

foto uit jubileumboek 60 jaar WHI in 1986

Begin 1985 neemt de familie Reinsma een supermarkt in Bakkeveen over en daardoor verdwijnt de Spar uit het straatbeeld in Balk.

bron: Balkster Courant van 21 februari 1985

In 2007 bestond De Spar 75 jaar. Ter gelegenheid hiervan is een boek uitgegeven.

Bentex


	In mei 1985 was de opening van het 17e filiaal van het textiel- en kledingconcern Bentex.

	Uit de Zuid Friesland van 14 mei 1985:

	LEMMER/BALK - Bentex, het textiel- en kledingconcern van de heer Ben Eggenoor, opent gemiddeld twee nieuwe filialen per jaar. Acht jaar geleden was de start met een winkel in een oude kerk in Franeker. Vorige week werd het 17e filiaal geopend. Deze is te vinden aan de Van Swinderenstraat, de winkelstraat aan de Luts in Balk. Geen officiële opening. Gewoon de deuren open en de klanten laten profiteren van het grote assortiment en de lage prijzen was het devies in Balk en zo is het bij alle Bentex-zaken.

	Begin 2005 leek het erop dat het filiaal dicht zou gaan. Het Bentex concern kampte met een miljoenenschuld. Uiteindelijk zijn 37 van de 45 winkels na een doorstart weer opengegaan. Zo ook het filiaal in Balk.
	<<< 2006


bron: Balkster Courant van 27 januari 2005

terStal

In 2005 zijn de na de afslankoperatie resterende 40 Bentex filialen overgenomen door het terStal concern. Deze bleven eerst onder de naam Bentex doorgaan. De naam terStal verscheen op de gevel in 2011.


beginpagina langsdeluts	laatste wijziging: 25-12-2023