van Swinderenstraat 9

1715 / reëelcohier Gaasterland, Balk, nummer 33, huis	Rijksmonument
1812 / taxatie gebouwen, Balk 34	nummer 15917
1832 / kadastrale gemeente Balk, sectie A nummer 278, huis en erf
1953 / invoering straatnamen, van Swinderenstraat 9
huidig adres (2019) / basis administratie gebouwen, van Swinderenstraat 9	hisgiscode: 1067

eigenaren

eigenaar in 1715:	Antie Edgers
eigenaar in 1725:	Edger Sjoerds
eigenaar in 1739:	Sjoerd Edgers
eigenaar in 1762:	Jan Poppes
eigenaar in 1774:	Jakle Jans Poppes, koopman / winkelier
eigenaar in 1832 OAT:	Jan Meinderts, koopman te Balk
bij scheiding in 1843 aan:	Anne Annes Visser, koopman te Heeg
verkoop in 1859 aan:	Gerrit Jans Poppes, uurwerkmaker te Balk
verkoop in 1868 aan:	jhr. J.H.F.K. van Swinderen te Rijs
eigenaar in 1887:	jhr. J.H.F.K. van Swinderen te Rijs
verkoop in 1898 aan:	Maatschappij Gaasterland te Den Haag
verkoop in 1902 aan:	Wiebe Harmens de Jong boekhandelaar te Balk
	Willem Wiebes de Jong, drukkerij te Balk
verkoop in 1973 aan:	Dick de Jong, drukkerij te Balk
verkoop in 2015 aan:	Hotze van der Zee, timmerman te Rijs

2006

kadastrale gegevens

kaart 1832

kadastrale kaart 1832

278 vernummerd in 1913 naar nummer 902

minuutplan 1832 / netteplan 1887

bron: Tresoar

rond 1902

kaart 1913

kadastrale kaart 1913

verkopingen

bron: Leeuwarder Courant van 11 februari 1868

verbouwingen

In 1912 laat Wiebe Harmens de Jong zijn drukkerij vergroten door timmerman Thijs Johannes van Hout.

tekeningen: achtergevel, zijgevel, plattegrond

bron: bouwvergunning verstrekt door de gemeente Gaasterland op 6 maart 1912


Bij de verbouwing van de voormalige boekhandel heeft de huidige (2015) eigenaar Hotze van der Zee uit Rijs een bijzondere vondst gedaan. Het plafond van de slaapkamer op de verdieping aan de straatzijde zou eerst blijven zitten. Toch is besloten om dit vervangen omdat het behoorlijk doorzakte. Dus de zaag werd erin gezet. Op een gegeven moment viel een dikke kartonnen map naar beneden. In de map zaten een 40-tal tekeningen. Op enkele tekeningen staan de initialen F.W.B. op de anderen staat F.B. Ze zijn gemaakt tijdens de opleiding aan de ambachtsstreekschool te Bolsward in de periode 1898 en 1902.


foto gemaakt door Hotze van der Zee
De tekeningen zijn vrijwel zeker van de hand van Folkert Wiltjes Bootsma.
zie voor meer tekeningen op: www.facebook.com/Balksters
Folkert is geboren op 6 september 1881 te Franeker, als zoon van Wiltje Edjers Bootsma en Sjoerdtje Folkerts Bruinsma. Zijn ouders woonden in Warns. Vader Bootsma was veldwachter te Koudum. In 1884 overlijdt zijn moeder op 30 jarige leeftijd. Wiltje Bootsma trouwt in dat zelfde jaar met de weduwe Gerritje Martens Hiemstra. Volgens de militieregisters was Folkert vrijgesteld van militaire dienst omdat hij enigst zoon was. Bij zijn keuring in 1900 gaf hij als beroep timmerknecht op. Veel meer is er over Folkert niet bekend. We zien hem alleen nog op een foto gemaakt in 1908 tezamen met zijn vrienden uit Koudum.

Heerkjen Wiltjes Bootsma, de zuster van Folkert, trouwt op 30 mei 1901 met de Balkster Wiebe Harmens de Jong. Ze kopen in 1902 dit pand aan de Van Swinderenstraat en beginnen daar een drukkerij en boekhandel. Hoe de tekeningen op zolder terecht zijn gekomen is bij de familie de Jong niet bekend. In tegenstelling tot wat in de Leeuwarder Courant heeft gestaan heeft er voor zover mij bekend op dit adres geen familie Bootsma gewoond.

Achter het behang op de verdieping kwamen ook veel oude kranten te voorschijn. De oudste exemplaren van rond 1925.
Balkster Courant 1925: met Singer naaimachines van Jac.J. Groenewoud, Boaz Bank bij Jelle van der Schuit
Balkster Courant 1931: waterschap De Luts; smederij de Jong in de Dubbelstraat
Fries Landbouwblad 1949: hengstenkeuring met o.a. Hoofdman 1264 van K.F.Koopmans te Wijckel
met dank aan Anne Gersjes

bewoners

huisnummers: 1812 - 1859 Balk 34; 1859 - 1910 Balk 40; 1911 - 1920 Balk 47; 1921 - 1930 Balk 45; 1931 - 1953 Balk 47; 1953 - heden van Swinderenstraat 9


reëelkohieren 1715 - 1805
	eigenaar / bruiker
1715 - 1717	Antie Edgers / zelfs; blad 74, nummer 33
1718	Antie Edgers / zelfs; blad 75, nummer 33
1721 - 1722	Antie Edgers / zelfs; blad 104, nummer 33
1725 - 1729	Edger Sjoerds / zelfs; blad 104, nummer 33
1730	Edger Emilius, Edger Sjoerds / zelfs; blad 104, nummer 33
1733	Edger Sjoerds / Sjoerd Edgers; blad 104, nummer 33
1739 - 1750	Sjoerd Edgers / zelfs; blad 104, nummer 33
1758	Sjoerd Edgers / Johannes Cuijper; blad 104, nummer 33
1762 - 1765	Jan Poppes / procureur Johannes Cuijper; blad 104, nummer 33
1766 - 1773	Jan Poppes / Jakle Jans Poppes; blad 104, nummer 33
1774	Jakle Jans Poppes / zelfs; blad 104, nummer 33
1775 - 1785	Jakle Jans Poppes / zelfs; blad 157, nummer 33
1786 - 1804	Jakle Jans Poppes / zelfs; blad 158, nummer 33
speciekohieren 1748 - 1806
1784 - 1804	Jakle Poppes; blad 47 / volgnummer 26
taxatie van de gebouwen in de gemeente van Balk 1812, huisnummer Balk 34
1812	Jakle Jans Poppes, volgnummer 166

1824	Jakle Jans Poppes, (overleden op dit adres) (* 1741 als zoon van Jan Poppes, boterkoopman, en Eelkjen Jakles)
1828	Jan Baukes Poppes, boterkoopman (overleden op dit adres)
volkstelling 1829; blad 33, huisnummer Balk 34
1829	Jantje Gerrits Vellinga, weduwe van Jan Baukes Poppes
volkstelling 1840; huisnummer Balk 34
1840	Jantje Gerrits Vellinga, weduwe van Jan Baukes Poppes ( * 1 januari 1796 te Balk)
1840	Idskjen Jans Bos, moeder van Jantje V(F)ellinga, zonder beroep ( *
woningregister 1849 - 1859 blad 42 en 43; huisnummer Balk 34 / 40
1849 - 1859	Gerrit Jans Poppes, uurwerkmaker (* 10 december 1823 te Balk); hoofd
1849 - 1859	Jantje Gerrits Vellinga, weduwe van Jan Baukes Poppes, renteniersche ( * 1 januari 1796 te Balk)
woningregister 1859 - 1869 blad 13; kadastrale gemeente Balk sectie A nummer 278, huisnummer Balk 40
1859 - 1863	Gerrit Jans Poppes, horlogemaker (* 10 december 1823 te Balk); hoofd
1859 - 1867	Truike J Trinks, weduwe van Gerrit Jans Poppes. ( * 5 december 1825 te Balk)
1859 - 1863	Tjettje Doele (*10 juli 1844 te Balk)
1863 - 1864	Hendrik Kroon (* 1835 te Zwartsluis)
1864 -	Jacobus Bal, horlogemaker (* 18 mei 1829 te Zierikzee)
1866 - 1866	Leendert de Wolf, horlogemaker (* 10 april 1847 te Groningen)
1866 - 1867	Harmanus Cusiel, horlogemaker (* 11 mei 1845 te Groningen)
1867 - 1869	Imkje Hainja, (* 31 mei 1849 te Harlingen)
1859 - 1869	Jantje Gerrits Vellinga ( * 1795 te Balk)
woningregister 1869 - 1879 blad 55; kadastrale gemeente Balk sectie A nummer 278; volgnummer 251
1869 - 1879	Uilke Willems de Jong, winkelier ( * 22 februari 1823 te Balk); hoofd
1869 - 1872	Bontje Sikkes de Jong, dienstmeid
1871 - 1872	Willemke S de Jong (* 22 februari 1852 te Sloten)
1872 - 1873	Jantje Eits Eitstra (* 28 oktober 1845 te Weidum)
1873 - 1874	Agnietje Wildeboer (* 15 juli 1848 te Balk)
woningregister 1880 - 1890 blad 64; kadastrale gemeente Balk sectie A 278
1880 - 1890	Uilke Willems de Jong, winkelier ( * 22 februari 1823 te Balk); hoofd
1880 - 1890	Trijntje Willems de Jong, zuster Uilke ( * 22 oktober 1832 te Balk)
bevolkingsregister 1890 - 1900 blad 37; huisnummer Balk 40
1890 - 1897	Uilke Willems de Jong, kruidenier ( * 22 februari 1823 te Balk); hoofd
1890 - 1897	Trijntje Willems de Jong, zuster ( * 22 oktober 1832 te Balk)
1890 - 189?	Durkje Bosma, dienstmeid ( * 24 september 1876 te Balk)
	Pietrikje Damstra, dienstmeid ( * 10 mei 1875 te Balk)
1897 - 1900	Sijmen Jans Kingma, winkelier (* 26 januari 1860 Boxum); hoofd
bevolkingsregister 1900 - 1910 blad 40; huisnummer Balk 40 / 47
1900 - 1901	Sijmen Kingma, winkelier (* 26 januari 1860 Boxum); hoofd
1901 - 1910	Wiebe de Jong, winkelier ( * 13 december 1878 te Balk); hoofd
1903 - 190?	El Wigles Douma, dienstbode ( * 15 september 1882 te Oppenhuizen)
190? - 1903	Jan Pelsma, schoolhoofd Harich ( * 20 november 1864 te Balk)
register van huisnummering 1910 - 1920 blad 3; huisnummer Balk 47
1910 - 1920	Wiebe de Jong
bevolkingsregister 1911 - 1920 blad 230; huisnummer Balk 47
1911 - 1920	Wiebe de Jong, boekdrukker ( * 13 december 1878 te Balk); hoofd
bevolkingsregister 1921 - 1930 blad 40; huisnummer Balk 45
1921 - 1930	Wiebe de Jong, boekdrukker ( * 13 december 1878 te Balk); hoofd
bevolkingsregister 1931 - 1939 blad 39; huisnummer Balk 47
1931 - 1939	Wiebe de Jong, uitgever / boekdrukker ( * 13 december 1878 te Balk); hoofd
1931 - 1931	Kornelis Wagenaar, schoonzoon ( * 17 juni 1904 te Oppenhuizen)
1937 - 1937	Henriëtte Maria Groenenberg ( * 13 januari 1915 te Tsjisaät)
1939 - 1939	Willem de Jong, drukker ( * 4 december 1903 te Balk); hoofd

1939 - heden	familie de Jong

Gerrit Jans Poppes, uurwerkmaker

bron: Leeuwarder Courant van 16 mei 1848

kruidenier Uilke Willems de Jong

klik op de afbeelding voor het zoekplaatje op de achterzijde

bron: archief grietenij en gemeente Gaasterland 1816-1936 toegang 1048

Lijst van localilteiten waar op 1 mei 1881 en op 1 november 1881 sterke drank in het klein verkocht werd in de gemeente Gaasterland.

bron: archief gemeente Gaasterlan-Sleat 1816-1936 toegang 1049

De Drankwet 1881

In 1881 werd uiteindelijk de eerste Drankwet aangenomen, de wet tot beteugeling van het misbruik van sterke drank. In deze wet werd openbare dronkenschap en de verkoop van sterke drank aan kinderen onder 16 jaar strafbaar gesteld. Ook werd bepaald dat uitspanningen waar sterke drank verkocht werd een vergunning moesten vragen bij de gemeente. Aan het aantal te verlenen vergunningen werd een maximum verbonden, afhankelijk van het aantal inwoners in een gemeente. Over de verkoop en de consumptie van bier en wijn werd in de wet niet gesproken.

bron: www.isgeschiedenis.nl

winkelzakjes beschikbaar gesteld door Betsje van der Heide

De zakje zijn waarschijnlijk verzameld door Hendrik Kuiper in de periode 1900 - 1910

kruidenier Symen Kingma

bron: programmaboekje kroningsfeesten Wilhelmina te Balk 30 en 31 augustus en 1 september 1898

beschikbaar gesteld door Durk Wortman

drukkerij- en boekhandel de Jong

bron: Balkster Courant van 18 juli 1903

bron: Balkster Courant van 5 mei 1906

bron: Balkster Courant van 4 januari 1908

Wiebe Harmens de Jong is begonnen als zetter in de drukkerij van Feike Dooitzen Hoekstra. In 1898 begon hij een drukkerij voor zichzelf en startte in 1901 met de uitgave van een streekblad met de vrije titel "Balkster Courant" Pas in 1937 gelukte het de firma Hoekstra de rechten van de naam Balkster Courant terug te kopen van de zoon van Wiebe Harmens de Jong.

bron: Balkster Courant van 4 januari 1908

De Harichsterzijde rond 1905

Op het gevelbord staat: NIEUWE BALKSTER COURANT, op het uithangbord: BOEKDRUKKERIJ

enkele complete edities van de Balkster Courant zijn te lezen onder deze link

foto is gepubliceerd geweest in de Balkster Courant

Het personeel van drukkerij de Jong rond 1920

Geheel links de eigenaar van de drukkerij Wiebe Harmens de Jong (*1878 Balk), vooraan zittend Jan de Jong (*1906 Balk), Henry Luyckx (*1891 Moll in België), Sjoerd Miedema (*1906 Balk, Johannes Groenewold (*1900 Balk), Hendrik Hoekema, vooraan zittend (*1905 Balk), Douwe Miedema (*1900 Akkrum), geheel rechts Willem de Jong (*1903 Balk), zoon van de eigenaar.

foto 098-002 beschikbaar gesteld door Berthe Haringsma

De eigenaar van de drukkerij met zijn personeel en zoon zo rond 1930

v.l.n.r. achterste rij

?, Wiebe Harmens de Jong, Willem Wiebes de Jong

v.l.n.r. voorste rij

? , Hendrik Haringsma, ?

beschikbaar gesteld door drukkerij de Jong

Vader en zoon de Jong hadden ernstige meningsverschillen. Zodanig dat zoon Willem de Jong de drukkerij in 1933 verplaatste naar de Harichsterweg 144. Na het faillisement van zijn vader Wiebe Harmens de Jong verhuisde de drukkerij in 1939 weer naar dit adres aan de Harichsterzijde.

bron: Leeuwarder Courant van 23 juni 1942

bron: Balkster Courant van 18 december 1948

<<< bron: Leeuwarder Courant van 4 januari 1940

blad 007-001 beschikbaar gesteld door Henk Boomsma

Verschillende edities van Frontnieuws zijn gedrukt bij Drukkerij de Jong in Balk. Klik op de afbeelding voor het pamflet.

bron: De Gaasterlander, verkiezingsuitgave in 1946 van de lokale afdeling van politieke partij CHU

beschikbaar gesteld door Dick de Jong

Een vloeiblad van rond 1950

prentbriefkaart 500-043 eigen collectie

In de jaren vijftig van de vorige eeuw is er nog één en al bedrijvigheid in de oorspronkelijke koopmanswoningen. Anno 2014 staan de 3 panden aan de linkerzijde van de foto leeg.

kwitantie van 8 februari 1950 beschikbaar gesteld door Dick de Jong

bron: Balkster Courant van 12 november 1960

bron: Balkster Courant van 27 november 1965 >>>

bron: beeldbank Cultureelerfgoed 201-96.449

klik op bovenstaande afbeelding voor de boekwinkel van de Jong in 1965

bron: Friesche Koerier van 26 januari 1967

bron: Balkster Courant van 6 januari 1973

prentbriefkaart 500-164 eigen collectie

bron: Leeuwarder Courant van 18 juni 1977

foto 012-030068 Tresoar; R. Terpstra >>>

de boekhandel rond 1980

bron: Leeuwarder Courant van 23 oktober 1980

bron: Leeuwarder Courant van 17 maart 1990

bron: Leeuwarder Courant van 7 mei 1998

bron: Balkster Courant van 25 juni 1998

bron: makelaardij Haskestaete


de boekhandel vlak voor de sluiting in 2014

bron: Balkster Courant van 11 december 2014

drukkerij de Jong



bron: Balkster Courant van 27 augustus 1998



bron: Balkster Courant van 23 januari 2003

www.drukdejong.nl

kinderwinkel 4kidsenco





Vanaf donderdag 3 mei 2012 is de kinderwinkel 4 kids en Co gevestigd in de voormalige drukkerij van de Jong achter boekwinkel de Jong in de van Swinderenstraat. De winkel is te bereiken door de boekwinkel of via de Oper aan de achterzijde van de van Swinderenstraat.

www.4kidsenco.nl
In 2013 is deze winkel gesloten,

lingerie aan de Luts

bron: Balkster Courant van 27 augustus 2015

bron: www.lingerieaandeluts.nl


beginpagina langsdeluts	laatste wijziging: 3-09-2022