Lytse Side 10
1715 / reëelcohier Gaasterland, Balk, geen vermelding  
1812 / taxatie gebouwen, geen vermelding  
1832 / kadastrale gemeente Balk, sectie A nummer 98a, schuur  
1953 / invoering straatnamen, Lytse Side 10  
huidig adres (2019) / basis administratie gebouwen, Lytse Side 10 hisgiscode: 1110

eigenaren

eigenaar in 1832 OAT: Thomas Jans Rinkema en medeeigenaren te Balk
  Harmen Baukes Poppes, koopman te Balk
verkoop in 1854 aan: Age Michiels Tromp (A 383)
bij boedelscheiding in 1876 aan: Joachim Ages Tromp
verkoop in 1891 aan: Meine Annes Meinesz te Harich (A 667)
verkoop in 1902 aan: Hendrik Koelstra bankwerker te Balk en Jan Dölle bankwerker te Balk (A 667)
overname in 1905 door: firma Koelstra en Dölle te Balk (A 813)
bij boedelscheiding in 1920 aan: Hendrik Gijsberts Koelstra, fabrikant te Balk (A 964)
verkoop in 1934 aan: Hans Hoogeveen en Harmen Hoogeveen
verkoop in 1934 aan: CAF
verkoop in 1970 aan:  
verkoop in 1999 aan: B & S watersport
  De Smidte
verkoop in 2021 aan: J.O.N.G. architecten
   
Balk A 098
2006
kadastrale gegevens

kaart 1832

kadastrale kaart 1832

98 vernummerd in 1851 naar 383
98a vernummerd in 1851 naar 383
383 vernummerd in 1860 naar 429, 430
429 vernummerd in 1874 naar 513 (Lytse Side 9)
430 vernummerd in 1889 naar 667 (Lytse Side 10)
513 vernummerd in 1889 naar 668
667 vernummerd in 1903 naar 813 (Lytse Side 10)
668 vernummerd in 1903 naar 813, 814
813 vernummerd in 1918 naar 964
814 vernummerd in 1905 naar 830, 831
964 komt uit 813, 887, 958, 750
830 zie Lytse Side 9
831 zie Lytse Side 8
 
minuutplan 1832 / netteplan 1887
bron: Tresoar
voorgevel
voorgevel voor de uitbreiding van 1920

kaart 1913

kadastrale kaart 1913

verbouwingen
 
bouwvergunning
 
Omschrijving van het werk volgens bestek en tekeningen gemaakt door Thijs Johannes van Hout, bouwkundige te Balk:
"Het werk zal bestaan in: Het afbreken en schoonmaken van de voorgevel der bestaande smederij en het uitbreiden hiervan tot vooraan de straat."
tekeningen: voorgevel, zijgevel
bron: bouwvergunning verleend door de gemeente Gaasterland op 28 augustus 1920
De gedeeltelijk afgebroken smederij is rond 1860 gebouwd.
 
verkopen
 
verkoop
bron: Leeuwarder Courant van 31 oktober 1854
Het graanpakhuis genoemd onder perceel 3 en 5 is de locatie Lytse Side 9. Op de locatie Lytse Side 10 op hetzelfde kadastraal perceel A 383 stond destijds een houten schuur.
Perceel 1 is de huidige Van Swinderenstraat 8, perceel 2 is Van Swinderenstraat 10
 
  Koelstra Balk
bron: Leeuwarder Courant van 16 februari 1934
 
 
bron: Leeuwarder Courant van 27 februari 1934 >>>
 
   
Hoogeveen
bron: Leeuwarder Courant van 10 oktober 1970
zie ook Lytse Side 12
 
bewoners
huisnummering: 1911 - 1912 Balk 363; 1913 - 1920 Balk 398; 1921 - 1930 Balk 421; 1931 - 1934 Balk Balk 407; 1934 - 1953 Balk 406a; 1953 - heden Lytse Side 10
       
   
woningregister 1859 - 1869 blad 110; kadastrale gemeente Balk sectie A nummer 383, huisnummer Balk 236
1859 - 1869 pakhuis, zie Lytse Side 9
woningregister 1869 - 1879 blad 62; kadastrale gemeente Balk sectie A nummer 430, volgnummer 299
1869 - 1879 pakhuis
bevolkingsregister 1900 - 1910
  niet genoemd in het register
register van huisnummering 1910 - 1920 blad 29; huisnummer Balk 363 / 398
1910 - 1920 machinefabriek Koelstra & Dölle
register van huisnummering 1921 - 1930 blad 36; huisnummer Balk 421
1921 - 1930 machinefabriek, firma Koelstra
register van huisnummering 1931 - 1939 blad 31; huisnummer Balk 407
1931 - 1934 machinefabriek, firma Koelstra
1934 - 1934 machinefabriek, gebroeders Hoogeveen
register van huisnummering 1931 - 1939 blad 31; huisnummer Balk 406a
1934 - 1939 pakhuis CAF ingebruik bij Ruurdt Eling Koopmans
1953: Balk 406a = Lytse Side 10
1939 - 19?? filiaal CAF "De Zuidwesthoek"
1979 - 1983 Sake Sakelijk
1983 - ???? Dujo Tapijtcenter
???? - 2015? B & S Watersport
2015 - 2021 partyzaal "De Smidte"
2022 - heden J.O.N.G. architecten
 
N.V. "De Volharding"
 
De Volharding
bron: Nederlandse Staatscourant van 14 juli 1899
Deze smederij aan de Lytse Side was eigendom van Meine Annes Meinesz uit Harich, was onderdeel van de in 1899 opgerichte N.V. Stoomolieslagerij, schor- en graanmalerij en smederij "De Volharding" te Balk.
De directie van de smederij was in handen van Gijsbert Hendriks Koelstra.
 
Gijsbert Hendriks Koelstra (1841-1902) is geboren in Langweer waar zijn vader Hendrik Hanzes Koelstra (1811-1871) molenaar was. Hij zelf werd molenmaker en vestigde zich in Tjalleberd bij Heerenveen. Daar trouwde hij in 1867 met Jitske Vos. Ze gingen wonen in Het Meer, een gehucht boven Heerenveen. In 1872 kwam Meine Annes Meinesz, op verzoek van burgemeester Van Swinderen, terug naar Gaasterland om de olieslagerij op de Ymedaem van de ondergang te redden. Meine kende de kneepjes van het vak, omdat hij in Heerenveen een soortgelijk bedrijf had. Hij nam arbeiders en technici mee uit de buurt van Heerenveen. Waaronder mijn bedovergrootvader olieslagersknecht Johannes Jacobs Groenewold (1825-1890) en molenmaker Gijsbert Hendriks Koelstra. Zij gingen wonen in de arbeidershuisjes bij de fabriek op de Ymedaem. De fabriek sloot zijn deuren in 1886. De machines werden verplaatst naar “De Volharding” in Balk. Zo zijn de familie Koelstra (op Lytse Side 8) en Groenewold/Groenewoud (op Raadhuisstraat 8)  in Balk terecht gekomen. Gijsbert gaat daar werken in de machineherstelwerkplaats van Meinesz. Zoon Hendrik Koelstra (1872-1950) neemt in 1902 met zijn compagnon Jan Hessel Dölle, de fabriek aan de Lytse Side over.
bron: Weromsjen yn Gaasterlân 378, Balkster Courant van 28 juni 2018
 
firma Koelstra en Dölle
 
bron: archief gemeente Gaasterlân-Sleat toegang 134
tekeningen d.d. 20 augustus 1902 : voorgevel, plattegrond, langsdoorsnede, dwarsdoorsnede
aanvraag Hinderwetvergunning d.d. 20 augustus 1902: brief 1 / brief 2
publicatie d.d. 27 augustus 1902:
procesverbaal d.d. 10 september 1902
vergunning d.d. 15 september 1902
 
Koelstra en Dölle
bron: Nieuwsblad van Friesland: Hepkema's Courant 13 mei 1903
 
Koelstra & Dölle
bron: Nieuwsblad van Friesland van 6 februari 1904
 
Koelstra & Dölle
bron: Nieuwsblad van Friesland van 1 oktober 1904
 
Koelstra & Dölle
bron: Leeuwarder Courant van 22 december 1904
 
Koelstra & Dölle
bron: Nederlandse Staatscourant van 21 januari 1905
 
Koelstra & Dölle Koelstra & Dölle
bron: Leeuwarder Courant van 13 april 1905 bron: Leeuwarder Courant van 17 mei 1905
 
bron: archief gemeente Gaasterlân-Sleat toegang 140-107
Op 22 mei 1905 vragen Koelstra en Dölle vergunning voor het vervangen van een gasmotor door een olie aangedreven motor in hun smederij en machinefabriek aan de Lytse Side in Balk. Dit is een wijziging op de in 1902 verstrekte Hinderwetvergunning.
stukken: plattegrond / brief dd 22 mei 1905 sub 1 / sub 2 / sub 3
 
Koelstra en Dölle Westpolder Koelstr & Dölle
bron: Nieuwsblad van het Noorden van 26 april 1907
 
Koelstra en Dölle
bron: Nieuwsblad van het Noorden van 3 september 1907 bron: 818_17368 RHC Groninger archieven
De firma Koelstra & Dölle leverde de vijzel met bak voor de molen in de Westpolder bij Ulrum in Groningen. Opdrachtgever: het waterschap Lauwerszeemolenpolder Westpolder: bezoek van sultan van Assahan van Sumatra en gevolg in september 1908 aan de in 1907 gebouwde windmolen "Hercules"
Jan van Stralen, was bankwerker bij Koelstra & Dölle ( * 13 mei 1879 te Grouw) tweede van links: burgemeester Julsingha van Ulrum, zesde van links: sultan van Assahan = 10th Sultan Muhammad Husain Rahmad Shah II (1853-1915)
 
Herkules windmotor Koelstra en Dölle
bron: Nieuwsblad van Friesland 21 mei 1910 bron: Nieuwsblad van Friesland 1 april 1911
 
Herkules windmotor
Een Herkules windmotor achter de boerderij van Piet Platje aan de Wijckeler Iwert. Hains Jelles Bosma (1843 - 1926), overgrootvader van de inzender, was hier boer en staat rechts op de foto. De andere twee mannen zijn J. Dölle en hoogstwaarschijnlijk een vd Berg. De foto is genomen zo rond 1900.
foto 044-001 beschikbaar gesteld door Doede Deinum uit Sondel
 
Stokvis
bron: Leeuwarder Courant van 6 maart 1911
 
Koelstra & Dölle
foto 219-016 beschikbaar gesteld door de familie Dölle
De werkplaats aan de Lytse Side van de firma Koelstra & Dölle.
 
Koelstra & Dölle
bron: Leeuwarder Courant van 1 maart 1912
 
Mc Cormick Koelstra & Dölle
bron: Leeuwarder Courant van 20 maart 1912 bron: Nieuwsblad van Friesland van 20 april 1912
Tjeerd Lykles Pietersma ( * 1887 te Balk), volgens het bevolkingsregister 1911-1920 N-R van beroep bankwerker / werkman / reiziger / monteur: op 3 mei 1912 naar Haskerdijken, op 16 oktober 1918 van Akkrum, op 8 maart 1919 naar Bodegraven
Tjeerd Pietersma
bron: Nieuwsblad van Friesland van 18 mei 1912
 
boekhouder Schilstra
bron: Nieuwsblad van Friesland van 21 augustus 1912
S Schilstra uit Sneek?
 
Koelstra en Dölle Koelstra & Dölle
bron: Leeuwarder Courant van 21 september 1912 bron: Leeuwarder Courant van 17 januari 1913
 
Koelstra & Dölle
bron: Nieuwsblad van Friesland van 18 januari 1913
 
Durk Brouwer
bron: Nieuwsblad van Friesland van 15 maart 1913
Doeke Brouwer ( * 10 juni 1891 te Schettens); op 10 maart 1913 van Bolsward, op 11 augustus 1914 naar Koudum
 
Koelstra & Dölle vuurwerker
bron: Leeuwarder Courant van 26 februari 1913 bron: Leeuwarder Courant van 26 september 1913
 
Koelstra en Dölle
bron: Nieuwsblad van Friesland 27 september 1913
 
 
Koelstra en Dölle
bron: Nieuwsblad van Friesland van 13 december 1913
 
molendatabase
bron: molendatabase.net
 
 
Koelstra en Dölle
foto 219-015 beschikbaar gesteld door de familie Dölle
 

We gaan ruim honderd jaar terug in de tijd. De eerste wereldoorlog (1914-1918) woedt in alle hevigheid. In Gaasterland bivakkeren duizenden Belgische militairen en burgers. Een groot deel hiervan verblijft in barakken op het terrein van de voormalige steenfabriek in Rijs. Een aantal vindt werk bij diverse bedrijven in de zuidwesthoek. Bij de firma Koelstra & Dölle aan de Lytse Side in Balk werken drie Belgen zoals achter op de kaart geschreven is door firmant Jan Hessel Dölle (1876-1972). Wie dat zijn is moeilijk te achterhalen. Naast de Belgen staan er bij een grote vijzel  9 arbeiders en geheel links medefirmant Hendrik Koelstra (1872-1950) op de foto.

De foto is genomen voor de fabriek aan de Lytse Side in Balk.  De firma maakte vijzels en plaatste vanaf circa 1910 Amerikaanse windmotoren van merk Herkules in deze regio. Zie nummer 48 van deze rubriek. In 1934 nemen de gebroeders Hoogeveen de productie van windmolens en vijzels over. Ook in de constructiewerkplaats van Mous aan de Wilhelminastraat zijn molens en vijzels gemaakt. Nu is Spaans-Babcock in Balk een speler in de markt van vijzels.
bron: Balkster Courant van 17 mei 2012; Weromsjen yn Gaasterlân 64
 
Koelstra & Dölle
bron: Nieuwsblad van Friesland van 29 oktober 1915
 
Koelstra & Dölle Koelstra & Dölle
bron: Balkster Courant van 11 september 1915 bron: Balkster Courant van 6 november 1915
 
plaatwerkers
bron: Leeuwarder Courant van 9 maart 1915
   
Koelstra & Dölle Mc Cormick
bron: Leeuwarder Courant van 24 december 1915 bron: Leeuwarder Courant van 26 juni 1916
 
Koelstra & Dölle
bron: Nieuwsblad van Friesland van 28 augustus 1916
 
personeel
bron: Tresoar, Fries Fotoarchief
Werknemers van de firma Koelstra aan de Lytse Side te Balk. Links staand op een kist is Piet Mous (monteur), Kaprio, een Belgisch vluchteling (plaatwerker). De man bij de moterfiets is Gabriël, een Belgisch vluchteling (monteur). De man met steeksleutel Ype ?? en daarachter ??. De man met bolhoed is Adriaan Fahner de boekhouder van de firma. Daarnaast met grote snor is Hielke Tromp (plaatwerker). Daarachter Jan Jongstra (monteur). Rechts achter het hek Jan Steensma, (plaatwerker) . Knielend op de voorgrond Stoffel Wagenaar (leerling draaier)
 
Koelstra & Dölle
bron: Nederlandse Staatscourant van 25 maart 1920
 
Lytse Side 10
foto 350-016 beschikbaar gesteld door Henk Koelstra

De mannen van de gemeentereiniging baggeren de Luts met een emmer aan een lange stok ter hoogte van de Lytse Side in Balk. Ze gebruikten een houten praam voor de bagger. Deze foto is gemaakt tussen 1916 en 1934. Hoe kom ik aan die jaartallen? In 1916 bouwde timmerman Thijs van Hout uit Balk het smalle gebouw met de torentjes links op de foto in opdracht van de firma Koelstra & Dölle. In deze bijgebouwen naast de al bestaande fabriek op Lytse Side 10 (nu partyzaal “De Smidte) waren van achteren naar voren een werkplaats voor plaatbewerking, magazijn met privaat, gang, brandkluis, kantoor en privékantoor. De brede pakhuisdeur tussen de bomen rechts op de foto hoort bij de smederij van de firma Koelstra & Dölle op Lytse Side 10 en is gebouwd in 1920. Uiteindelijk is de firma Koelstra in 1934 failliet gegaan. Het gezin Koelstra verhuisde naar de Anjelierstraat in Sneek. De gebroeders Harmen en Hans Hoogeveen kopen de gebouwen en laten in dat jaar op de plek van het kantoor een woonhuis bouwen.

bron: Weromsjen yn Gaasterlân 381, Balkster Courant van 12 juli 2018
 
Jozef Mous Balkster Machinefabriek
bron: Leeuwarder Courant van 26 september 1923
Jozef J. Mous, werknemer bij Koelstra begon in 1923 zijn eigen bedrijf aan de Westersteke in Balk. Dit bedrijf zou uitgroeien tot Mous Machine en Constructiewerkplaats.
  bron: Leeuwarder Courant van 19 oktober 1923
 
Koelstra
foto 350-023 beschikbaar gesteld door Henk Koelstra
Links onbekend en rechts Jan Koelstra, zoon van de directeur van de Balkster Machinefabriek Hendrik Koelstra.
 
Balkster machinefabriek
collectie Johan Groenewoud
 
Teernstrabrug Teernstra brug
foto van de brug in 1988
De Balkster Machinefabriek van H. Koelstra maakte in 1928 de stalen bovenbouw van de Teernstrabrug in Balk.
 
<<< bron: Leeuwarder Courant van 21 september 1928
 
Overzicht van de tot nu toe (2018) bekende door de firma Koelstra & Dölle en later de Balkster Machinefabriek Koelstra gebouwde Hercules windmotoren volgens de website www.molendatabase.net
Koelstra & Dölle
bron: www.molendatabase.net
 
publicaties over windmotoren
 
De windmolen is voor D.M. van der Woude, pseudoniem van Douwe Miedema, aanleiding om hierover te schrijven in zijn rubriek "Ut é Lapekoer" in de Leeuwarder Courant van 29 juni 1972
 
Amerikaanse windmolens
bron: Leeuwarder Courant van 3 oktober 1987
 
Veel van de honderden windmoteren die er in Friesland hebben gestaan zijn niet overgebleven. Jan Bergstra uit Sneek heeft in 1993 het demonstratie model dat jaren dienst heeft gedaan bij de firma Koelstra gerestaureerd. Het model stond of staat misschien nog steeds in de hal van Hubert Stavoren. Voor het volledige verhaal over de restauratie van het model zie het artikel in de Leeuwarder Courant van 13 juli 1993
 
In 1997 hebben Willem Hengst uit 't Heidenskip en Jan Bergstra uit Sneek een inventarisatie gemaakt van de toen aanwezige windmotoren. Meer hierover in de Leeuwarder Courant van 5 januari 1996
 
 
verkoop machines
bron: Leeuwarder Courant van 5 maart 1934
 
gebroeders Hoogeveen
 
gebroeders Hoogeveen
bron: Nieuwsblad van Friesland van 12 maart 1934
 
gebroeders Hoogeveen
bron: Nieuwsblad van Friesland van 20 april 1934
 
zie verder op Lytse Side 12
 
CAF
 
bron: programmaboekje Oranjefeesten te Balk in september 1938
depôthouder Ruurdt Eling Koopmans (1907-1972)
 
 
Sake Sakelijk
 
Sake Sakelijk
In 1979 startte Sake Sakelijk zijn zaak in gemakkelijke draagbare kleding-artikelen in deze loods aan de Lytse Side. Ook in andere plaatsen in de provincie Friesland had hij een aantal filialen. Drie jaar later verhuisde het bedrijf naar het F.D. Hoekstraplein waar in november 1982 twee verkooppunten werden geopend. Onder de naam 'Roxanne' een kleding boetiek en aan de andere zijde van het plein een sport- en schoenenzaak beiden onder leiding van Bernard van der Laag.
Anno 2008 heeft de kledingzaak onder de naam Sake Stores naast de vestiging in Balk nog winkels in Zwaagwesteinde, Burgum, Bolsward, Dokkum, Harlingen, Kollum, Nes (Ameland), Oosterwolde en Surhuisterveen.
Sake Stores
 
Dujo Tapijtcenter
 
DUJO tapijtcenter
bron: Balkster Courant van 26 januari 1984
DUJO tapijtcenter
 
Sudwesthoeknijs Dujo
bron: Sudwesthoeknijs 11 januari 1985
 
B & S watersport
 
familie Boon 19?? - 1999
 
 
 
Willem Hiemstra 1999 - 2015
 
B&S Watersport B en S watersport
 
B & S watersport
 
"De Smidte"
 
 
 
 
Lytse Side

 

beginpagina langsdeluts laatste wijziging: 29-09-2022