| |
 |
| bron www.hisgis.nl |
| In 1832 was dit gedeelte van de Harichsterdijk nog niet bebouwd. Een groot deel van de percelen ten noordwesten van de weg was bos (donkergroen) en heide (lichtpaars). Op bovenstaande kaart uit 1832 zijn alleen de vijf boerderijen (anno 2017 nog 4) op Frisbuorren te zien met daaromheen weiland (lichtgroen) |
| Op het netteplan uit 1887 staat al meer bebouwing. Nummer 444 (kadastrale gemeente Balk, sectie G, nummer 444) is De Bels. Links daarvan met nummer 474 is de in 1878 gebouwde woning, bakkerij Prins. Meer naar rechts ligt nummer 484, de latere kruidenierswinkel van de familie Harkema. |
| De Bels is gebouwd in 1874 als herberg, bakkerij met doorreed in opdracht van Jouke Meinderts Bouma. Hij was de eerste kastelein en bakker in de herberg. De naam De Bels was toen nog niet in gebruik. Deze zou zijn ontstaan ten tijde van de 1e wereldoorlog door de opvang van Belgische vluchtelingen. |
| |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 14 juni 1874 |
| |
 |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 5 juli 1874 |
bron: Leeuwarder Courant van 28 november 1876 |
| |
| Op een strook grond links naast de herberg liet hij in 1878 een woning bouwen ontworpen door architect Doede Tettes Sijtsma (1850-1916) uit Balk. |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 21 juli 1878 |
| |
| De zaken gingen echter niet zoals hij gedacht had. In 1879 gaat hij failliet en worden al zijn bezittingen verkocht en vertrekt hij naar Amsterdam. Zijn bezittingen waren een boerderij met omliggende landerijen op Frisburen, de herberg met bakkerij en doorreed aan de grindweg te Harich en een nieuw gebouwde woning. |
| |
 |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 19 mei 1879 |
bron: Leeuwarder Courant van 12 december 1879 |
| |
| Dirk Gerrits van der Wal uit Balk koopt samen met Sikke Tietema te Balk, Harmen Jans de Jong te Sloten, Cornelis Willems de Jong bakker te Balk en Izaak Arnoud Daniël Hemsing stoombootkapitein te Wijckel, de herberg met bakkerij. De herberg wordt vanaf 1880 gepacht door Scholte Wiebes van der Gaast uit Harich. In 1882 wordt de herberg weer verkocht aan jonkvrouw Quirina Jacoba Johanna van Swinderen te Rijs. |
| |
 |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 20 januari 1880 |
bron: Leeuwarder Courant van 15 december 1880 |
| |
 |
| bron: archief gemeente Gaasterlan-Sleat 1816-1936 toegang 1049 |
| Register der vergunningen tot verkoop sterke drank in het klein in de gemeente Gaasterland 1882 - 19?? |
| De Drankwet 1881 |
| In 1881 werd uiteindelijk de eerste Drankwet aangenomen, de wet tot beteugeling van het misbruik van sterke drank. In deze wet werd openbare dronkenschap en de verkoop van sterke drank aan kinderen onder 16 jaar strafbaar gesteld. Ook werd bepaald dat uitspanningen waar sterke drank verkocht werd een vergunning moesten vragen bij de gemeente. Aan het aantal te verlenen vergunningen werd een maximum verbonden, afhankelijk van het aantal inwoners in een gemeente. Over de verkoop en de consumptie van bier en wijn werd in de wet niet gesproken. |
| bron: www.isgeschiedenis.nl |
| |
 |
| foto 178-001 beschikbaar gesteld door Dick de Jong |
| Op bovenstaande foto: zittend Lyckele Ages Wierstra en zijn vrouw Ybeltje Tuinier en waarschijnlijk één van hun dochters. |
| |
| In 1889 is landbouwer Lyckele Ages Wierstra genoodzaakt zijn vee te verkopen. Hij gaat met zijn 14 kinderen wonen op De Bels. Hij verdient zijn geld als kastelein, winkelier en later koemelker. In het grote gebouw wonen meerdere gezinnen. Zo ook schilder Theodorus Buwalda (1877-1955) Zijn verfwinkel is waarschijnlijk de schuur geweest achter De Bels. |
| |
| In 1924 wordt De Bels verbouwd in opdracht van of door J. Betzema. Althans, hij vraagt de bouwvergunning aan voor de volgende werkzaamheden: |
| "Den huizinge in te richten voor bewoning van vier gezinnen door het aanbrengen van tusschenmuren, trappen,bedsteden, kasten, stookplaatzen, twee regenwatersbakken enz. , enz..." |
| tekeningen: woonverdieping; souterain |
| bron: bouwvergunning dd. 25 november 1924; archief gemeente Gaasterlân-Sleat |
| |
| Na de verbouwing wonen onder meer deze 4 gezinnen in de Bels. Elk had de beschikking over één woonkamer. |
| Rechts voor = Jan Douwes Draayer (1867-1956) en Hylkje Jans Jongstra (1875-1954); rechts achter = Dorus de Verver oftewel Theodorus Buwalda (1877-1955); links voor = Jan de Vries ook wel "Jan Vogeltjes" genoemd (1875-1957) en Hendrikjen Albada (1878-1969); links achter = Hendrik Hessels van der Goot (1881-1964) en Geeske Pieters Tuinier (1884-1976) met hun 9 kinderen. Nu wordt "De Bels " bewoond door de familie de Jong. |
| |
 |
| bron: Tresoar nummer ZW51567 |
| Op bovenstaande foto van rond 1930 staan 7 van de 12 kinderen van Hendrik Hessels van der Goot en Geeske Pieters Tuinier. Op de achtergrond de voorgevel van De Bels met links het reclamebord van de winkel van Jan de Vries. |
| v.l.n.r. Fekke (*1923), Hiltje (*1921), Pieter (*18 april 1928), Hessel (*1918), Janke (*1920, geëmigreerd naar Canada), Trijntje (*1925), Wiebe (*1926). |
| Niet op de foto staan de oudste kinderen Arie, Pieter (*circa 1910, † 16 mei 1927), Sijke (*1911), Jetske (*1912) en de jongste telg Haring (*1930) |
| |
| Zo rond 1957 woonden er nog steeds 4 gezinnen: |
| rechts voor = familie Jelle Dijkstra; rechts achter = Douwe en Durkje ??, links achter = nog steeds de familie van der Goot, links voor = Reitze Postma. |
| De huur moest betaald worden aan rentmeester van der Goot op Harich. Ook de schuur achter het woongebouw was in vieren verdeeld. Achter de schuur stonden vier privaten of ook wel "hûskes" genoemd |
| |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 15 januari 1966 |
| |
 |
| bron: Friese Koerier van 7 februari 1966 |
| |
 |
| De Bels in 2008 |
| |
| reacties naar aanleiding van publicatie in Balkster Courant "Weromsjen yn Gaasterlân" 43 |
| van Titte Stoffelsma uit Oudemirdum: |
| Zijn grootvader Titte Ykes Stoffelssma (1866-1948) was landbouwer in Kolderwolde. Hij gaf aan het begin van de twintigste eeuw zondagschoolles in De Bels. |
| van Tinus de Vreeze uit Bakhuizen: |
| Jouke Meinderts Bouma geb. 26-04-1841 overleden Kanaaldijk 150 Ilpendam. Oudemirdum huwt 16-05-1867 te Balk met Jantje Johannes Asma geb. 26-10-1841 M&B overl. 12-12-1891 Amsterdam. Jouke is eerst Landbouwer in Heeg waar 2 kinderen worden geboren in 1871 is hij landbouwer te Elahuizen, dochter Johanna is geb. 1873 in Ooyen, tussen 1874 en 1879 worden 3 kinderen op Harich geboren waar hij bakker is. 03-12-1881 wordt de familie ingeschreven in Nieuwendam op het adres Wijk a 26. Jouke en Jantsje hadden samen 8 kinderen. |
| |
