| |
 |
| bron: archief gemeente Gaasterlân-Sleat toegang 134 |
| tekeningen d.d. 20 augustus 1902 : voorgevel, plattegrond, langsdoorsnede, dwarsdoorsnede |
| aanvraag Hinderwetvergunning d.d. 20 augustus 1902: brief 1 / brief 2 |
| publicatie d.d. 27 augustus 1902: |
| procesverbaal d.d. 10 september 1902 |
| vergunning d.d. 15 september 1902 |
| |
 |
| bron: Nieuwsblad van Friesland: Hepkema's Courant 13 mei 1903 |
| |
 |
| bron: Nieuwsblad van Friesland van 6 februari 1904 |
| |
 |
| bron: Nieuwsblad van Friesland van 1 oktober 1904 |
| |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 22 december 1904 |
| |
 |
| bron: Nederlandse Staatscourant van 21 januari 1905 |
| |
 |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 13 april 1905 |
bron: Leeuwarder Courant van 17 mei 1905 |
| |
 |
| bron: archief gemeente Gaasterlân-Sleat toegang 140-107 |
| Op 22 mei 1905 vragen Koelstra en Dölle vergunning voor het vervangen van een gasmotor door een olie aangedreven motor in hun smederij en machinefabriek aan de Lytse Side in Balk. Dit is een wijziging op de in 1902 verstrekte Hinderwetvergunning. |
| stukken: plattegrond / brief dd 22 mei 1905 sub 1 / sub 2 / sub 3 |
| |
 |
 |
| bron: Nieuwsblad van het Noorden van 26 april 1907 |
| |
 |
| bron: Nieuwsblad van het Noorden van 3 september 1907 |
bron: 818_17368 RHC Groninger archieven |
| De firma Koelstra & Dölle leverde de vijzel met bak voor de molen in de Westpolder bij Ulrum in Groningen. Opdrachtgever: het waterschap Lauwerszeemolenpolder |
Westpolder: bezoek van sultan van Assahan van Sumatra en gevolg in september 1908 aan de in 1907 gebouwde windmolen "Hercules" |
| Jan van Stralen, was bankwerker bij Koelstra & Dölle ( * 13 mei 1879 te Grouw) |
tweede van links: burgemeester Julsingha van Ulrum, zesde van links: sultan van Assahan = 10th Sultan Muhammad Husain Rahmad Shah II (1853-1915) |
| |
 |
 |
| bron: Nieuwsblad van Friesland 21 mei 1910 |
bron: Nieuwsblad van Friesland 1 april 1911 |
| |
 |
| Een Herkules windmotor achter de boerderij van Piet Platje aan de Wijckeler Iwert. Hains Jelles Bosma (1843 - 1926), overgrootvader van de inzender, was hier boer en staat rechts op de foto. De andere twee mannen zijn J. Dölle en hoogstwaarschijnlijk een vd Berg. De foto is genomen zo rond 1900. |
| foto 044-001 beschikbaar gesteld door Doede Deinum uit Sondel |
| |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 6 maart 1911 |
| |
 |
| foto 219-016 beschikbaar gesteld door de familie Dölle |
| De werkplaats aan de Lytse Side van de firma Koelstra & Dölle. |
| |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 1 maart 1912 |
| |
 |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 20 maart 1912 |
bron: Nieuwsblad van Friesland van 20 april 1912 |
| Tjeerd Lykles Pietersma ( * 1887 te Balk), volgens het bevolkingsregister 1911-1920 N-R van beroep bankwerker / werkman / reiziger / monteur: op 3 mei 1912 naar Haskerdijken, op 16 oktober 1918 van Akkrum, op 8 maart 1919 naar Bodegraven |
 |
| bron: Nieuwsblad van Friesland van 18 mei 1912 |
| |
 |
| bron: Nieuwsblad van Friesland van 21 augustus 1912 |
| S Schilstra uit Sneek? |
| |
 |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 21 september 1912 |
bron: Leeuwarder Courant van 17 januari 1913 |
| |
 |
| bron: Nieuwsblad van Friesland van 18 januari 1913 |
| |
 |
| bron: Nieuwsblad van Friesland van 15 maart 1913 |
| Doeke Brouwer ( * 10 juni 1891 te Schettens); op 10 maart 1913 van Bolsward, op 11 augustus 1914 naar Koudum |
| |
 |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 26 februari 1913 |
bron: Leeuwarder Courant van 26 september 1913 |
| |
 |
| bron: Nieuwsblad van Friesland 27 september 1913 |
| |
| |
 |
| bron: Nieuwsblad van Friesland van 13 december 1913 |
| |
 |
| bron: molendatabase.net |
| |
|
| |
 |
| foto 219-015 beschikbaar gesteld door de familie Dölle |
| |
We gaan ruim honderd jaar terug in de tijd. De eerste wereldoorlog (1914-1918) woedt in alle hevigheid. In Gaasterland bivakkeren duizenden Belgische militairen en burgers. Een groot deel hiervan verblijft in barakken op het terrein van de voormalige steenfabriek in Rijs. Een aantal vindt werk bij diverse bedrijven in de zuidwesthoek. Bij de firma Koelstra & Dölle aan de Lytse Side in Balk werken drie Belgen zoals achter op de kaart geschreven is door firmant Jan Hessel Dölle (1876-1972). Wie dat zijn is moeilijk te achterhalen. Naast de Belgen staan er bij een grote vijzel 9 arbeiders en geheel links medefirmant Hendrik Koelstra (1872-1950) op de foto. |
| De foto is genomen voor de fabriek aan de Lytse Side in Balk. De firma maakte vijzels en plaatste vanaf circa 1910 Amerikaanse windmotoren van merk Herkules in deze regio. Zie nummer 48 van deze rubriek. In 1934 nemen de gebroeders Hoogeveen de productie van windmolens en vijzels over. Ook in de constructiewerkplaats van Mous aan de Wilhelminastraat zijn molens en vijzels gemaakt. Nu is Spaans-Babcock in Balk een speler in de markt van vijzels. |
| bron: Balkster Courant van 17 mei 2012; Weromsjen yn Gaasterlân 64 |
| |
 |
| bron: Nieuwsblad van Friesland van 29 oktober 1915 |
| |
 |
 |
| bron: Balkster Courant van 11 september 1915 |
bron: Balkster Courant van 6 november 1915 |
| |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 9 maart 1915 |
| |
|
 |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 24 december 1915 |
bron: Leeuwarder Courant van 26 juni 1916 |
| |
 |
| bron: Nieuwsblad van Friesland van 28 augustus 1916 |
| |
 |
| bron: Tresoar, Fries Fotoarchief |
| Werknemers van de firma Koelstra aan de Lytse Side te Balk. Links staand op een kist is Piet Mous (monteur), Kaprio, een Belgisch vluchteling (plaatwerker). De man bij de moterfiets is Gabriël, een Belgisch vluchteling (monteur). De man met steeksleutel Ype ?? en daarachter ??. De man met bolhoed is Adriaan Fahner de boekhouder van de firma. Daarnaast met grote snor is Hielke Tromp (plaatwerker). Daarachter Jan Jongstra (monteur). Rechts achter het hek Jan Steensma, (plaatwerker) . Knielend op de voorgrond Stoffel Wagenaar (leerling draaier) |
| |
 |
| bron: Nederlandse Staatscourant van 25 maart 1920 |
| |
 |
| foto 350-016 beschikbaar gesteld door Henk Koelstra |
De mannen van de gemeentereiniging baggeren de Luts met een emmer aan een lange stok ter hoogte van de Lytse Side in Balk. Ze gebruikten een houten praam voor de bagger. Deze foto is gemaakt tussen 1916 en 1934. Hoe kom ik aan die jaartallen? In 1916 bouwde timmerman Thijs van Hout uit Balk het smalle gebouw met de torentjes links op de foto in opdracht van de firma Koelstra & Dölle. In deze bijgebouwen naast de al bestaande fabriek op Lytse Side 10 (nu partyzaal “De Smidte) waren van achteren naar voren een werkplaats voor plaatbewerking, magazijn met privaat, gang, brandkluis, kantoor en privékantoor. De brede pakhuisdeur tussen de bomen rechts op de foto hoort bij de smederij van de firma Koelstra & Dölle op Lytse Side 10 en is gebouwd in 1920. Uiteindelijk is de firma Koelstra in 1934 failliet gegaan. Het gezin Koelstra verhuisde naar de Anjelierstraat in Sneek. De gebroeders Harmen en Hans Hoogeveen kopen de gebouwen en laten in dat jaar op de plek van het kantoor een woonhuis bouwen. |
| bron: Weromsjen yn Gaasterlân 381, Balkster Courant van 12 juli 2018 |
| |
 |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 26 september 1923 |
| Jozef J. Mous, werknemer bij Koelstra begon in 1923 zijn eigen bedrijf aan de Westersteke in Balk. Dit bedrijf zou uitgroeien tot Mous Machine en Constructiewerkplaats. |
| |
bron: Leeuwarder Courant van 19 oktober 1923 |
| |
 |
| foto 350-023 beschikbaar gesteld door Henk Koelstra |
| Links onbekend en rechts Jan Koelstra, zoon van de directeur van de Balkster Machinefabriek Hendrik Koelstra. |
| |
 |
| collectie Johan Groenewoud |
| |
 |
 |
| foto van de brug in 1988 |
| De Balkster Machinefabriek van H. Koelstra maakte in 1928 de stalen bovenbouw van de Teernstrabrug in Balk. |
| |
| <<< bron: Leeuwarder Courant van 21 september 1928 |
| |
| Overzicht van de tot nu toe (2018) bekende door de firma Koelstra & Dölle en later de Balkster Machinefabriek Koelstra gebouwde Hercules windmotoren volgens de website www.molendatabase.net |
 |
| bron: www.molendatabase.net |
| |
| publicaties over windmotoren |
| |
| De windmolen is voor D.M. van der Woude, pseudoniem van Douwe Miedema, aanleiding om hierover te schrijven in zijn rubriek "Ut é Lapekoer" in de Leeuwarder Courant van 29 juni 1972 |
| |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 3 oktober 1987 |
| |
| Veel van de honderden windmoteren die er in Friesland hebben gestaan zijn niet overgebleven. Jan Bergstra uit Sneek heeft in 1993 het demonstratie model dat jaren dienst heeft gedaan bij de firma Koelstra gerestaureerd. Het model stond of staat misschien nog steeds in de hal van Hubert Stavoren. Voor het volledige verhaal over de restauratie van het model zie het artikel in de Leeuwarder Courant van 13 juli 1993 |
| |
| In 1997 hebben Willem Hengst uit 't Heidenskip en Jan Bergstra uit Sneek een inventarisatie gemaakt van de toen aanwezige windmotoren. Meer hierover in de Leeuwarder Courant van 5 januari 1996 |
| |
|
| |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 5 maart 1934 |
| |
