 |
| De naam ‘Kippenburg’ is verbonden aan een landhuis met bijgebouwen in de
nabijheid van het riviertje de Luts dat van oudsher doorliep naar het dorp Balk.
‘Kippenburg’ ontstond op een bosperceel dat in 1832 eigendom was van jhr. Oncko van Swinderen. Jhr. Oncko woonde in de stad Groningen en was directeur van het doofstommeninstituut. Zijn oudste zoon Wicher was op dat moment burgemeester van Gaasterland en woonde op de ‘Lycklamabosch’. Hij was de eerste Van Swinderen die zich in Gaasterland vestigde. De tweede zoon, Gerard Regnier Gerlacius, was officier bij de Marine en in 1830 betrokken geweest bij het bombardement op Antwerpen. Tot 1834 bleef hij officier maar kwam daarna ook naar Gaasterland. Het is niet onwaarschijnlijk dat zijn vader ‘Kippenburg’ voor hem liet bouwen. Volgens HISGIS, de geografische database met daarin de kadastrale gegevens van 1832, was het grondstuk waarop ‘Kippenburg’ zou verrijzen daarvoor nog onbebouwd, waardoor we met zekerheid kunnen vaststellen dat ‘Kippenburg’ in ieder geval na 1832 is gebouwd. |
 |
| netteplan 1887, bron Tresoar |
| Bij het herenhuis werd een kippenboerderij gebouwd en het is mogelijk dat jhr. Gerard
Regnier er enkele jaren heeft gewoond. In 1835 was hij getrouwd met jkvr. Constantia
Johanna Rengers, was bij haar op het oude jachtslot gaan wonen en volgde hij zijn broer Wicher als grietman op die grietman van Wonseradeel werd. |
| Wie er daarna op ‘Kippenburg’ kwam wonen is niet bekend. Het is aannemelijk dat het gezin van jhr. Gerard Regnier er heeft gewoond tijdens de bouw van het nieuwe ‘Huize Rijs’, dat in de plaats kwam van het oude jachtslot, ooit gebouwd door van defamilie De Wildt en dat in 1847 werd afgebroken. Ook liet jhr. Gerard Regnier de Luts hergraven en verschillende rijpaden aanleggen waardoor ‘Kippenburg’ toegankelijker werd. |
| Ondanks de bemoeienissen rond de bouw van ‘Kippenburg’ door jhr. Gerard Regnier
erfde zijn jongste zuster jkvr. Johanna Margaretha het. Zij trouwde met de Groningse
rechter jhr. mr. Wicher de Marees van Swinderen. Maar ze hadden weinig belang bij een
kippenboerderij en verhuurden het landhuis aan een kastelein. In 1850 deed ‘Kippenburg’ voor het eerst als logement van zich spreken via een advertentie in de Leeuwarder
Courant. Voor de jaarlijkse paardenharddraverij op de nabij gelegen ‘Wildemarkt’ kon
men zich laten inschrijven bij het logement of herberg ‘Kippenburg’ Enkele jaren later bleek dat het logement al veel werd bezocht en vooral tijdens de
jaarlijkse ‘Wildemarkt’ in augustus was het er erg druk. De keuring en loting van de hardraverijen vonden er plaats, later kwam er ook nog de ‘Pinkster Wildemarkt’ en werden er op het terrein van ‘Kippenburg’ paarden, schapen en varkens verhandeld. Opvallend aan ‘Kippenburg’ was dat er geen sterke drank mocht worden geschonken. Deze toch wel wat merkwaardige bepaling voor een dergelijk logement stond namelijk in het door de familie Van Swinderen opgestelde huurcontract, een bepaling die lange tijd stand heeft gehouden. In 1880 wilde de familie De Marees van Swinderen afstand doen van Kippenburg. Op 17 februari stond er een advertentie in de Leeuwarder Courant. |
 |
| De in bovenstaande advertentie genoemde WelEdel Geboren Heer P. ter Spill
was getrouwd geweest met de reeds overleden dochter Quirina Jacoba Johanna
van jkvr. Johanna Margaretha van Swinderen en hij trad namens de familie op als zaakwaarnemer. Uit een volgende advertentie blijkt dat er op een eerste verkoopsessie op het bezit slechts een bod werd uitgebracht van f 27.354. Uiteindelijk werd jkvr.Octavia Cornelia Susanne van Swinderen, weduwe van CornelisStar Numan, de nieuwe eigenaresse. Zij was een jongere zuster van de vorige. Blijkbaar wilde zij het bezit voor de familie zeker stellen en het is niet onwaarschijnlijk dat zij het voor haar kinderen kocht, omdat zij zelf al 74 jaar was. |
| Kort na deze koop werd ‘Kippenburg’ per advertentie te huur aangeboden. De
‘Aanbiedingen worden franco ingewacht door Jan Hendrik van Swinderen te Rijs.’ De heer H. J. Tieboel werd nu de nieuwe huurder, die zich ook weer per advertentie als logementhouder aanbeval. Hij praatte niet over het feit dat de bepalingen in het huurcontract onveranderd waren gebleven (lees: het niet mogen schenken van sterke drank). Toch bleef het logement populair en vooral op de jaarlijkse bijeenkomsten van de Chr. Jongelings-vereenigingen was het rondom ‘Kippenburg’ een drukte van belang. De leden van de christelijke verenigingen werden immers geacht niet te drinken! De logementhouder moest af en toe zelfs per advertentie bekend maken dat er geen kramen op het terrein konden worden toegelaten. Gedurende ettelijke jaren bleven de jongeren naar het feestterrein komen. In 1893 maakte men zelfs melding van zo’n 5000 bezoekers. Ook de muziekuitvoeringen door fanfarecorpsen en zangersfeesten, zoals die op feestdagen zoals Hemelvaartsdag werden gehouden waren erg populair.. |
| Toen ‘Kippenburg’ in 1903 een andere huurder kreeg, werd het aanbevolen als
pension. Alles werd opnieuw ingericht en ook families konden er gebruik van maken.
Maar toen er enkele jaren later weer een nieuwe uitbater kwam, richtte men zich voor het eerst op toeristen. Het werd een hotel-pension en er werd reclame gemaakt voor de prachtige omgeving met zee, meren en bossen. Kastelein Bouke Dijkstra huurde het 30 jaar lang om daarna plaats te maken voor zijn kleinzoon Botte Schotanus. |
| Maar door de jaren heen bleef ‘Kippenburg’ eigendom van de familie Star Numan om vervolgens door een huwelijk van jkvr. Catharina Cornelia Star Numan in handen van de bewoners van Fraelemaborg, de familie Thomassen á Thuessink van der Hoop van Slochtere te komen. Eén van hun twee dochters, namelijk jkvr. Louise, trouwde met jhr. drs. Van Panhuys, waardoor het uiteindelijk in het bezit kwam van jkvr. Mieke van Panhuys die ‘Kippenburg’ weer in de oude staat heeft terug gebracht en nu het landhuis aan groepen te huur aanbiedt. |
| bron: Fan Klif en Gaast; Ald Nijs út Gaasterlân door Sieger Rodenhuis en Geertje Kingma |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 10 augustus 1852 |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 1 februari 1856 |
 |
|
| bron: Leeuwarder Courant van 26 mei 1880 | |
 |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 5 augustus 1884 | |
| Siebe Machiels Visser beschrijft in "Balk in vroeger jaren" een jongerendag op Kippenburg aan het eind van de 19e eeuw | |
| Leeuwarder Courant van 20 december 1881 | |
 |
|
| bron: Nieuwsblad van Friesland; Hepkema's van 18 april 1903 | |
 |
|
| bron: Leeuwarder Courant van 30 mei 1903 | |
 |
|
 |
|
 |
|
| bron: Leeuwarder Courant van 28 juli 1904 | |
| <<< bron: Leeuwarder Courant van 10 april 1908 | |
 |
|
| bron: Leeuwarder Courant van 5 mei 1908 | |
 |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 11 september 1909 | |
| <<< bron: Leeuwarder Courant van 1 juni 1908 | |
 |
|
| bron: Leeuwarder Courant van 4 mei 1912 | |
 |
|
| VVV-gids voor de zuidwesthoek van Friesland 1917 | |
 |
|
| bron: VVV-gids Gaasterland 1939 | |
 |
|
| bron: VVV-gids Gaasterland 1949 beschikbaar gesteld door Bram Wijkhuijs | |
 |
|
| bron: VVV-gids Gaasterland 1957 beschikbaar gesteld door Melle van der Goot | |
 |
 |
| Irene Bokma bivakeerde in de zomer van 1976 met deelnemers van een zeilkamp van het LCGJ aan de oever van de Luts bij Kippenburg. De 2 daagse zeiltocht begon in IJlst. | |
| foto's beschikbaar gesteld door Irene de Bruin-Bokma | |
 |
|
| foto 138-006 beschikbaar gesteld door de familie van der Meer | |
De foto is genomen eind jaren zeventig van de vorige eeuw. Grietje Schotanus-Dijkstra was toen de uitbater van het café. Djoeke Beimin bediende de gasten. Een gigantische koelkast afgeladen met flesjes pils stond in de gelagkamer. Iets anders werd er niet geschonken. Droge worst en soms een uitsmijter als vaste kost. ’s Winters werd de kachel roodgloeiend opgestookt. Volgens insiders was het altijd “bere” gezellig. |
|
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 28 april 1990 |
 |
| www.kippenburg.nl |
| meer informatie en foto's van Kippenburg zijn te vinden onder deze link |
 |
| bron: Friesche Courant van 29 april 1944 / 13 mei 1944 |
| volkstelling 1840 | |
| 1837 | Gijsbert Hanzes Roskam, herbergier op Nijemirdum 7 ( is dit Kippenburg??) |
| 1839 | Gijsbert Hanzes Roskam, kastelein en werkman op Nijemirdum 7 ( is dit Kippenburg??) |
| 1848 | Tjeerd Hinnes Haitjema, tapper te Nijemirdum ( * 18 februari 1822 te Mirns en Bakhuizen) |
| 1849 | Tjeerd Hinnes Haitjema, tapper te Nijemirdum ( * 18 februari 1822 te Mirns en Bakhuizen) |
| bevolkingsregister 1849 - 1859 blad 708; huisnummer Nijemirdum 5a | |
| 1849 - 1850 | Tjeerd Hinnes Haitjema, tapper te Nijemirdum ( * 18 februari 1822 te Mirns en Bakhuizen) |
| Antje de Waal, dienstbode ( * 1824 te ? ) | |
| 1850 - 1857 | Pieter Geerts Tuinier, tapper ( * 1819 te Balk); hoofd |
| Yke de Wilde, werkman ( * 1814 te Wijckel) | |
| Zwaantje de Ruiter, dienstbode ( 1817 te Oudega) | |
| 1857 - 1859 | Bauke Wattes Alkema, tapper ( * 1825 te Oudega); hoofd |
| woningregister 1859 - 1869 | |
| geen vermelding kunnen vinden | |
| woningregister 1869 - 1879 blad 121; kadastrale gemeente Balk sectie D nummer 453, huisnummer Nijemirdum 594 | |
| 1869 - 1879 | Jacob Klazes Koopman(s), veehouder ( * 27 maart 1830 te Balk) |
| 1869 - 1873 | Romkje Jans van den Bosch, boerenmeid ( * 3 april 1808 te Nijega) |
| 1873 - 1875 | Fimke Tjebbes Kuperus, boerenmeid ( * 6 juni 1849 te Idskenhuizen) |
| 1875 - 1879 | Jantje Jakobs van Dijk, boerenmeid ( * 19 mei 1862 te Hemelum) |
| woningregister 1880 - 1890 blad 326; kadastrale gemeente Balk sectie D nummer 453 | |
| 1880 - 1880 | Jacob Klazes Koopman(s), kastelein ( * 27 maart 1830 te Balk) |
| 1880 - 1880 | Siementje Jans Keulen, dienstbode ( * 5 januari 1850 te Harich) |
| 1880 - 1884 | Murkjen Murks Feenstra, dienstbode ( * 5 januari 1867 te Hemelum) |
| 1880 - 1880 | Pier Klazes Jongsma, zonder beroep ( * 14 januari 1831 te Balk) |
| 1880 - 1881 | Anna Tecla Veltman, dientsbode ( * 3 januari 1857 te Sneek) |
| 1880 - 1890 | Harmen Jacobus Tieboel, logementhouder ( * 22 december 1835 te Makkum); hoofd |
| 1880 - 1887 | Eke Okkinga, dienstbode ( * 14 september 1864 te Heeg) |
| 1881 - 1887 | Siementje Jans Keulen, dienstbode ( * 5 januari 1850 te Harich) |
| 1881 - 1881 | Aaltje Hoogeveen, dienstbode ( * 27 januari 1859 te Appelscha) |
| 1881 - 1882 | Jolle Bosma, dienstbode ( * 18 oktober 1857 te Rottum) |
| 1882 - 1884 | Janna van der Weij, dienstbode ( * 20 augustus 1860 te St. Jacobi Parochie) |
| 1882 - 1885 | Jolke Kooiker, dienstbode ( * 20 januari 1856 te Nijega HON) |
| 1883 - 1884 | Antje van der Wal, dienstbode ( * 29 augustus 1858 te Koudum) |
| 1884 - 1885 | Ytske de Vries, dienstbode ( * 31 juli 1856 te Koudum) |
| 1884 - 1884 | Akke Kooistra, dienstbode ( * 18 augustus 1867 te Sloten) |
| bevolkingsregister 1890 - 1900 blad 182; huisnummer Nijemirdum 74 | |
| 1890 - 1900 | Harmen Jacobus Tieboel, logementhouder ( * 22 december 1835 te Makkum); hoofd |
| 1890 - 189? | Aplonia Woudstra, ? ( * 7 november 1865 te Oudemirdum) |
| 1896 - 189? | Trijntje Berkenbosch, dienstmeid ( * 3 juli 1877 te Nijemirdum) |
| 1896 - 1896 | Thomas Verdenius, commencaal, opzichter ( * 27 februari 1877 te Leek) |
| 1897 - 1898 | Johanneske Grouwstra, dienstmeid ( * 18 augustus 1874 te Harich) |
| bevolkingsregister 1900 - 1910 blad ?; huisnummer Nijemirdum 74 / 2 | |
| 1900 - 1903 | Harmen Jacobus Tieboel, logementhouder ( * 22 december 1835 te Makkum); hoofd |
| 1900 - 190? | Trijntje Brouwer, dienstbode ( * 8 juni 1873 te Sondel) |
| 1900 - 1902 | Jetske Terpstra, dienstbode ( * 22 april 1878 te Arum) |
| 1902 - 1903 | Geertruida Groenendal, dienstbode ( * 6 december 1881 te Joure) |
| 1902 - 1906 | Jantje Klijnstra, dienstbode ( * 27 maart 1873 te Langweer) |
| 1903 - 1908 | Aaltje Buzeman, logementhoudster ( * 25 november 1858 te Finsterwolde); hoofd |
| 190? - 190? | Jan de Wilde, knecht ( * 30 april 1889 te Harich) |
| 1906 - 190? | Herman Landweer, rijksontvanger ( * 26 april 1877 te Onstwedde) |
| 1908 - 1910 | Bauke Dijkstra, logementhouder ( * 19 april 1874 Nijega HON); hoofd |
| 1909 - 1910 | Jacob Eise van Timmeren, rijksontvanger ( * 17 juni 1877 te Slochteren) |
| register van huisnummering 1911 - 1920 blad ?; Nijemirdum 2 | |
| 1911 - 1920 | Bauke Dijkstra, logementhouder ( * 19 april 1874 Nijega HON); hoofd |
| register van huisnummering 1921 - 1930 blad ?; Nijemirdum 2 | |
| 1921 - 1930 | Bauke Dijkstra, logementhouder ( * 19 april 1874 Nijega HON); hoofd |
| register van huisnummering 1931 - 1939 blad ?; Nijemirdum 2 | |
| 1931 - 1939 | Bauke Dijkstra, logementhouder ( * 19 april 1874 Nijega HON); hoofd |
| 1939 - 1953 | |
| ???? - heden | |