| |
| Voor de grietenij Gaasterland is het vroegst bewaard gebleven exemplaar van een taxatiestaat met vermelding van naam bewoner (=belastingplichtige) in combinatie met een huisnummer die van 1812. Helaas is de lijst niet helemaal compleet. De adressen met bewoners van Wijckel ontbreken. |
| Klik op onderstaande linken voor de lijsten uit 1812 per woonplaats: |
| Balk / Harich / Mirns en Bakhuizen / Nijemirdum / Oudemirdum / Ruigahuizen / Sondel / Wijckel |
| bron: archief gemeente Gaasterland 1604-1816 toegang 96 |
| |
| Deze taxatietabel uit 1812 heeft enige uitleg nodig over de periode in de Nederlandse geschiedenis waarin deze lijst is opgesteld. |
| Op 9 juli 1810 kwam formeel een einde aan het Koninkrijk Holland, toen Napoleon Bonaparte met het Decreet van Rambouillet overging tot inlijving van Nederland bij Frankrijk. Na de Slag bij Leipzig (oktober 1813) trokken de Franse legers zich terug uit Nederland. Kort hierop, op 20 november 1813, kondigde een Voorlopig Bewind onder leiding van Gijsbert Karel van Hogendorp en Adam van der Duyn van Maasdam een nieuw tijdperk van vrijheid aan. Prins Willem keerde tien dagen erna terug op het strand van Scheveningen en werd uitgeroepen tot ‘Soeverein Vorst’. Hij beloofde en nieuwe grondwet op te laten stellen. Op 2 december 1813 begon het koningschap van Willem I officieel. |
| Met de komst van Napoleon veranderde er veel in dagelijks leven op het gebied van de rechtsspraak, belastingen, notarissen, het geldstelsel en stelsel van maten en gewichten. En niet te vergeten de invoering van het kadaster. |
| |
| Dan de lijst die precies in het tijdvak 1810 - 1813 is opgesteld: |
| |
| De lijst is deels in het Frans. Zoals de beroepen en enkele opmerkingen bij de persoon en inwonende personen. |
| Op de lijst staan 3 getallen bij de personen. |
| Het eerste getal op onderstaand voorbeeld onder de naam ( en Nre 62) is het huisnummer. |
| Het tweede getal (de dun geschreven cijfers) is opgeschreven in de oude geldwaarden. |
| 1 gulden = 20 stuivers, 1 stuiver = 8 duiten. Dus: 18 / - / - = 18 guldens / 0 stuivers / 0 duiten. |
| Het derde getal ( de vet geschreven cijfers) is op een andere manier geschreven. Het was voor mij onduidelijk wat deze getallen voorstelden tot ik een relatie ontdekte met het tweede getal. Neem 18 / - / - met 37 - 80 als voorbeeld. Twee maal 18 = 36. Doe daar 10 % van 18 bij = 1,80 en je komt op 37 - 80. Deze berekening geldt voor alle bedragen is de lijst. |
| Dan ga je denken dat dit een omrekentabel is van het oude geldstelsel naar het metrieke stelsel. Maar pas 1816 is in Nederland het decimale guldenstelsel ingevoerd. Dus dat kan het niet zijn. Daarentegen is Frankrijk al in 1793 overgegaan naar het decemimale stelsel. |
| Om een lang verhaal kort te maken. Dit is volgens mij een omrekentabel van het oude gulden/stuiver/duit stelsel naar het decimale Franc / centimes stelsel. De omrekenfactor van gulden naar franc was: 1 gulden = 2 franc en 10 centimes. |
| Wat vertegenwoordigen de getallen op de lijst?. Het dun geschreven getal is de huurwaarde van het onroerend goed zoals die ook gebruikt is in de reeelcohieren in de periode van 1715 - 1805. Het vet geschreven getal is ook de huurwaarde maar dan in Franse franks en centimes.. |
 |
| |
| huurwaarde 1 : 18 / - / - = 18 gulden |
huurwaarde 2: 37 - 80 = 37 franc en 80 centimes |
| |
