| Op 20 februari 1868 kwamen bij elkaar in het huis van C. J. van Broekhuizen onder voorzitterschap van dominee G. Ringnalda van Woudsend, de volgende Balksters: |
| Cornelis Jan van Broekhuizen, geneesheer te Balk; Marten Boonstra, schoenmaker te Balk; |
| Marten Foekes Gorter, bakker te Balk; Jan Roelofs de Vries, koopman te Balk; |
| Taeke Thaekens, koopman te Balk |
| Samen met de toen niet aanwezige Marten Siebes Visser, schoenmaker te Balk, wilden ze komen tot de oprichting van een Christelijke School met het doel: |
| "de bevordering van zodanig onderwijs dat met waardering van alles wat in de nieuwe leermethoden prijzelijk en proefhoudend bevonden is aan Christelijke beginselen geheiligd, bepaaldelijk door een gepast en doelmatig gebruik van Den Bijbel als de onfeilbare oorkonde der openbaring als Vader, Zoon en Heiligen Geest tot zaliging van zondaren". |
| |
| Op 23 april 1868 kwam de officiële beschikking van de koning voor de oprchting van de vereniging. |
| Dat is dan ook de werkelijke oprichtingsdatum. |
| |
 |
| bron: archief De Bolster |
| blad 1 , blad 2 , blad 3 |
| |
 |
| bron: Nederlandsche Staatcourant van 3 juni 1868 |
| |
 |
| De naam van de vereniging is verwarrend. Onderstaand heb ik hierover kunnen achterhalen:. |
| Ouders uit Balk en Wijckel die hun kinderen Christelijk onderwijs wilden laten genieten konden vanaf 1868 naar hun eigen school in Balk. Beide dorpen hadden sinds oudsher een Openbare Lagere School. De OLS in Wijckel werd in 1929 opgeheven en ging verder als een zelfstandige Christelijke School met een eigen bestuur?. De vereniging gevestigd te Balk bleef dezelfde naam houden, dus met de toevoeging van Wijckel. |
| Bij de stichting van de Christelijke School in Wijckel bleek dat Hervormden en Gerefomeerden niet door één deur konden. De Hervormden sloten zich aan bij de CVO (Christelijk Volks Onderwijs) en de Gerefomeerden bij de CNS (Christelijk Nationaal Schoolonderwijs. De CVO school kwam in de buorren van Wijckel (het huidige (2018) gebouw Irene) en de CNS kreeg een eigen school in de Bargebek. |
| In augustus 1933 werd de Openbare Lagere school in Harich opgeheven. |
| Bij statutenwijziging werd daarna besloten, de naam aan te vullen met Harich in Ruigahuizen. Vanaf toen is het dus: Vereniging voor Christelijk Onderwijs te Balk, Wijckel, Harich en Ruigahuizen, gevestigd te Balk. Waarom Wijckel in de naam van de vereniging bleef, terwijl er 2 christelijke lagere scholen waren is me een raadsel. |
|
| |
| Het eerste schoolgebouw stond aan de Harichsterzijde (anno 2018 Meerweg 2 waarin de woonwinkel van Ruben Betsema) en werd gehuurd voor f 150,- per jaar van de medeoprichter C.J. van Broekhuizen. |
| |
|
| prentbriefkaart uit eigen collectie |
| Rechts met de hoge voorgevel de Bijzondere School in Balk. |
| |
 |
 |
| bron: Leeuwarder Courant van 11 mei 1893 |
bron: De Standaard van 18 juni 1894 |
| |
 |
| bron: Het nieuws van de dag van 13 november 1893 |
| |
| In de loop van 1913 wordt serieus nagedacht over de aankoop van grond voor de bouw van een nieuwe school. Diverse partijen zijn benaderd wanneer er weer een stuk grond beschikbaar leek. Zo werd Mr. C.J. Tromp gevraagd of hij grond aan de Harichsterstikke, nu de Wilhelminastraat, beschikbaar wilde stellen. Dat verzoek werd afgewezen. Dhr. Tromp had andere plannen. Later dat jaar is de grond verkocht aan de Woningstichting Gaasterland en werd de eerste sociale woningbouw uitgevoerd in Balk. |
| |
| In de bestuursvergadering van 25 november 1913 krijgt de heer H. Luinenburg uit Wijckel de opdracht van het bestuur om namens de Vereenging op 27 november 1913 te bieden op de percelen grond met bijhorende woningen aan de Wijckelerdijk. Met een maximum van f 7700,- Deze missie lukt en het onroerend goed verwisselende van eigenaar voor een bedrag van f 6847,- |
| |
| In 1918 werd het 50-jarig jubileum van de vereniging gevierd. In 1917 werd de grondwet gewijzigd en kon de toenmalige minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, Johannes Theodoor de Visser (1857-1932), de financiële gelijkstelling tussen openbaar en christelijk onderwijs bewerkstelligen. Een Comitée van Actie werd namens de schoolbesturen opgericht (bron: archief De Bolster). Deze gelijkstelling was pas in 1920 volledig. |
| |
 |
| bron: archief De Bolster |
| |
 |
| |
| Op het land naast het in 1913 aangekochte woonhuis voor de schoolmeester werd in 1924 een nieuwe school gebouwd op het huidige (2018) adres Wikelerdyk 14. In 1973 is het pand grondig gerenoveerd en in 2009 gesloopt. In 2011 vervangen door een nieuw gebouw. |
| |
| |
|
| |
| |
| |
| deze pagina is nog in bewerking |
| |
 |
| Lytse Side 14a |
| |
| 1985 samenvoeging van kleuterschool en lagere school tot basischool |
| |
 |
| |
| Opheffing van de vereniging in 2003 en het samengaan in de stichting Nije Gaast. |
| |
 |
| bron: Balkster Courant van 1 mei 2003 |
| Nije Gaast is een stichting voor christelijk en algemeen bijzonder en neutraal bijzonder basisonderwijs in de gemeenten Súdwest Fryslân en Gaasterlân-Sleat. Nije Gaast heeft 15 basisscholen, ca. 1250 leerlingen en ca. 160 medewerkers. Nije Gaast is in 2003 ontstaan door een fusie van 11 basisscholen en een fusiepartner met 4 basisscholen. |
| |
| De volgende scholen vallen onder Nije Gaast, Us Nije Gea (Elahuizen), De Brege (It Heidenskip), It Grovestinshof (Koudum), de Skeakel (Oudega), De Barte (Hemelum), De Bolster (Balk), It Finster (Workum), De Klinkert (Sloten), Op ‘e Terp (Sondel), De Regenboog (Wyckel), De Skoalfinne (Warns), De Skutslus (Stavoren), De Stapstien (Nijemirdum), It Swannenest (Molkwar) en de Walikker (Oudemirdum) |
| |
