|
 |
foto 350-026 beschikbaar gesteld door Hendrik Koelstra |
 |
De gymnastiekploeg uit Gaasterland (Balk?) van meester Hendrik Wijnstra (1897-1968) bij een bezoek aan de speeltuin bij hotel Tjaarda te Oranjewoud op 6 augustus 1918 |
|
Het gewest Friesland van de NGV, Nederlands Gymnastiek Verbond, organiseerde op 2 augustus 1917 een “Groote turndag” te Balk. Het organiserend comité stond onder de bezielende leiding van Nanne Kuperus, directeur van de zuivelfabriek Harich te Balk. Het doel van deze dag was volgens de uitnodiging aan B & W en de gemeenteraad: “Het doel en nut van gymnastiek (en tevens van de lichamelijke opvoeding in het algemeen) zo juist en volledig mogelijk te demonstreren”. De lokalen van de openbare lagere school in de Dubbelstraat dienden als kleedruimte. 600 gymnasten demonstreerden hun kunnen op die dag. Een groot deel van die demonstraties viel echter in het water vanwege hevige plensbuien. Het verwachte batige saldo van deze turndag zou worden gebruikt voor het oprichten van een gymnastiekvereniging in Gaasterland. Of er een batig saldo is geweest heb ik niet kunnen achterhalen. Wel werd er in 1919 de "Eerste Gaasterlandsche Gymnastiekvereeniging" opgericht. Hoofdonderwijzer Inne de Jong uit Nijemirdum werd voorzitter. Onderwijzer Hendrik Wijnstra uit Balk begeleide de jeugd uit Gaasterland bij hun gymnastiekoefeningen. Bij de foto: “Gymploech fan master Wijnstra” tijdens een bezoek aan Tjaarda te Oranjewoud op 6 augustus 1918. Wie herkent de jongens, in de leeftijd van 13 – 16 jaar schat ik, op deze foto? |
bron: Weromsjen yn Gaasterlân 403 |
|
 |
bron: archief gemeente Gaasterland 1816-1936 toegang 165-132 |
Uitnodiging aan B&W en gemeenteraad van Gaasterland voor het bijwonen van de turndag op 2 augustus 1917 |
|
 |
 |
bron: Algemeen Handelsblad van 18 juni 1917 |
bron: Algemeen Handelsblad van 4 juni 1917 >>> |
|
 |
bron: Leeuwarder Courant van 23 juni 1917 |
|
 |
bron: archief gemeente Gaasterland 1816-1936 toegang 165-131 |
Brieven van het organiserend comitée aan de gemeente Gaasterland op 7 juli 1917 en 10 juli 1917 met daarin het verzoek tot het houden van een verloting en het mogen gebruiken van de lokalen van de openbare lagere school als kleedruimte. |
|
 |
 |
bron: Nieuwsblad van Friesland van 20 juli 1917 |
|
|
bron: Leeuwarder Courant van 1 augustus 1917 >>> |
|
 |
bron: Leeuwarder Courant van 3 augustus 1917 |
|
 |
bron: archief gemeente Gaasterland 1816-1936 toegang 165-132 |
Het succes van de turndag was aanleiding voor het maken van plannen tot oprichting van een gymnastiekvereniging in Gaasterland. Nanne Reinder Kuperus, directeur van de zuivelfabriek Harich te Balk, voorzitter van het organiserend comité van de turndag diende op 21 augustus 1917 een verzoek in bij de gemeente voor subsidie. pagina 1 / pagina 2. |
Het handschrift van de anderen twee bestuursleden is lastig te ontcijferen. Waarschijnlijk waren dit onderwijzer Cornelis Cannegieter en boekhandelaar Minne Overdiep. |
Op 9 oktober 1917 volgde een begroting: deel 1 / deel 2. |
Het verzoek om subsidie werd afgewezen door de gemeenteraad. |
|
 |
 |
bron: Leeuwarder Courant van 27 oktober 1917 |
bron: Leeuwarder Courant van 9 maart 1918 |
|
Pieter Jongejans, gymnastiekleraar te Sneek, en Hendrik Wijnstra, onderwijzer uit Balk, deden in het voorjaar van 1918 weer een poging om geld los te krijgen van de gemeente Gaasterland voor de op te richten gymnastiekvereniging. Ook die mislukte. |
Toch hebben ze hun plannen doorgezet. Bij koninklijkbesluit van 23 juni 1919 gepubliceerd in de staatscourant 169 was de oprichting van "Eerste Gaasterlandsche Gymnastiek Vereniging" een feit. |
Voorzitter van de vereniging was hoofdonderwijzer Inne de Jong uit Nijemirdum. |
|
 |
 |
bron: Leeuwarder Courant van 1 augustus 1919 |
bron: Leeuwarder Courant van 1 augustus 1919 |
|
 |
bron: Algemeen Handelsblad van 5 augustus 1919 |
|
 |
bron: archief gemeente Gaasterland 1816-1936 toegang 167-134 |
In deze brief van 22 september 1919 vroeg de jonge gymnastiekvereniging aan de gemeente om gebruik te mogen maken van het leegstaande lokaal van de Mulo naast de openbare lagere school aan de Dubbelstraat in Balk. |
|
 |
bron: Leeuwarder Courant van 4 november 1919 |
|
namen uit de beginperiode: |
Nanne Reinder Kuperus, directeur zuivelfabriek Harich te Balk, voorzitter comitée turndag in 1917 te Balk |
Hendrik Wijnstra, onderwijzer te Balk ( * 19 augustus 1897 te Lippenhuizen), leider van de Rijksgroepen te Balk, |
Inne de Jong, hoofdonderwijzer bijzondere lagere school te Nijemirdum ( * 13 september 1894 te Nijemirdum), voorzitter van van "Eerste Gaasterlandsche Gymnastiek Vereniging" |
Hyltje Wytse Steegstra (1887-19??), onderwijzer te Franeker. bestuurslid / voorzitter gewest Friesland van de NGV |
Pieter Jongejans (1893?-1981), gymnastiekleraar, geboren te Westzaan, wonende te Sneek |
|
Tot de oprichting van gymnastiekvereniging de “Evenwichtsbalk” te Balk was het een komen en gaan van gymnastiek-, turn- en sportverenigingen in de gemeente Gaasterland.
Gymnastiekleraar Pieter Jongejans (1893-1981) uit Sneek en onderwijzer Hendrik Wijnstra probeerden in 1918 de gemeente er toe te bewegen om subsidie te verstrekken voor de aanschaf van turntoestellen en het bouwen van een gymzaal. Het geld kwam er niet.
In 1919 werd de "Eerste Gaasterlandsche Gymnastiekvereeniging" opgericht. Pieter Jongejans werd in datzelfde jaar gevraagd om in de stad Sloten een vereniging op touw te zetten. De “Sportvereeniging Gaasterland” te Rijs volgde in 1920. Een gemengde neutrale gymnastiekvereniging te Oudemirdum kwam er in 1928. Onder leiding van onderwijzer Johannes Engelbert van den Oort werd er les gegeven in de openbare lagere school in Oudemirdum. Hetzelfde bestuur richtte ook de korfbalclub “Actief” op. Bij zijn vertrek naar Klundert in 1930 nam hij de turntoestellen mee. Dat betekende voorlopig het einde van de gymnastiekvereniging. Vanaf 1932 gaf gymleraar Wim Monsma (1913-1984) uit Sneek in Balk gymnastiekles. Onduidelijk is of een vereniging de lessen organiseerde of dat het particulier initiatief was van Monsma zelf. Bij de foto: de meisjes gymploeg met gymleraar Wim Monsma in circa 1940 |
bron: Weromsjen yn Gaasterlân 404 |
 |
foto 004-009 beschikbaar gesteld door Nely Hoekstra-de Jong |
 |
foto 004-009 beschikbaar gesteld door Nely Hoekstra-de Jong |
De meisjes gymnastiekgroep uit Balk rond 1944 met gymleraar Wim Monsma |
namen met de hulp van: Corrie Loggen-Zijlstra |
|
ouders: |
1. Wim Monsma |
|
2. Fopje |
Hendrik Klijnsma, pakhuisknecht te Balk, en Grietje de Jong |
3. Geertje |
Cornelis de Vries, grossier in kruidenierswaren te Balk, en Anneke Mink |
4. Neeltje (Nely) |
Anne de Jong, smid te Balk, en Aukje Koning |
5. Marijke |
Bauke van der Wal, grossier in kruidenierswaren te Balk, en Eelkje de Goede |
6. Hijlkjen |
Harmen de Jong, wegenbouwer te Balk, en Gerritje van Randen. |
7. Itte |
Rinke Roskam, pakhuisknecht te Balk, en Wobbigje Gouma |
8. Johanna |
Cornelis de Vries, grossier in kruidenierswaren te Balk, en Anneke Mink |
9. Wiepk |
Benjamin Steegenga, manufacturier te Balk, en Janke Heida |
10. Annemientje |
thoe Schwarzenberg, burgemeester te Balk, en |
11. Wiltje |
Bauke van der Wal, grossier in kruidenierswaren te Balk, en Eelkje de Goede |
12. Sjoukje |
Wiebe Lootsma, veehouder te Harich, en Lolkje Roelevink |
13. Wiep Koopmans |
Douwe Koopmans, veehouder te Harich, en Margje (Makke) Dijkstra |
14. Sipkje (Sippie) |
Hendrik van der Wal, commies ter sectretarie, en Lipkje Postma |
15. Antje (Annie) |
Jakob Groenewoud, winkelier te Balk en Romkje Kroeze |
16. Aukje |
Herre Zijlstra, landarbeider te Balk, en Hinke Schotanus |
17. Janke |
Marten de Wilde, arbeider te Balk, en Hinke Kuipers. |
18. Rimmie |
Benjamin Stegenga, arbeider te Balk, en Aaltje Wagenaar |
19. Tiete |
Hijlke Tijsma, houthandelaar te Balk, en Jantje van der Veer |
20. Trijntje (Tine) |
Willem de Jong, drukker te Balk, en Eelkje van der Werf |
21. Foekje |
Teeuwes de Jong, schoenmaker te Balk, en Trijntje Visser |
22. Berber (Bettie) |
Hendrik Haantjes, stoombootondernemenr, en Fintje Haringsma |
23. Johanna |
Lucas Grouwstra, boerenarbeider te Balk, en Gerritje Duijff |
24. Sjoukje |
Harmen de Boer, autobusondernemer, en Johanna de Jong |
25. Jetje Antje (Jellie) |
Hoite Detmar, notarisklerk te Balk en Brechtje van Gosliga |
26. Klaske de Jong |
? Anne de Jong, en Wieke ? |
27. Geertje |
Jakob Groenewoud, winkelier te Balk en Romkje Kroeze |
28. Trijntje |
Pieter van Dijk, veehouder te Harich, en Wiepkje Lootsma |
29. Lieuwkje |
Aize Jan de Jong, veehouder te Harich, Antje Rinkema |
30. Cornelia (Corrie) |
Herre Zijlstra, landarbeider te Balk, en Hinke Schotanus) |
|
 |
bron: Nieuwsblad van Friesland van 2 april 1920 |
|
|
 |
 |
bron: Algemeen Handelsblad van 7 mei 1921 |
|
bron: Nieuwsblad van Friesland van 5 augustus 1921 >>> |
|
 |
 |
bron: Nieuwsblad van Friesland van 6 maart 1928 |
bron: Leeuwarder Courant van 13 september 1929 |
|
 |
bron: Leeuwarder Courant van 7 maart 1930 |
|
 |
foto 102-003 beschikbaar gesteld door Geertje Groenewoud |
 |
namen met de hulp van: Nely de Hoekstra-de Jong, ? van der Wal |
1. Baukje Wagenaar, 2. Janny Boonstra, 3. Anneke Koopmans, 4. Hinke van der Baan, 5. Geertje Groenewoud, 6. Gotske Bruinsma, 7. Akke Wierda, 8. Wim Monsma, 9. Aukje de Jong, 10. Duco Reekers, 11. Aggie Reen, 12. Aly Hettinga, 13. Annie de Winter |
14. Hinke Bergsma, 15. Sjoukje de Boer, 16. Joke Stegenga, 17. Aukje de Jong, 18. ?, 19. ?, 20. ? Dijkstra, 21. Hetty de Jong, 22. Anneke de Vries, 23. Meintje Grouwstra, 24. Marttje (Martha) Gouma |
25. Pietsje Kuperus, 26. Annie Hettinga, 27. Akke de Vries, 28. Martje Roskam, 29. Siep Meinsma, 30. Sietske Schram, 31. Lies Stegenga, 32. Theodora (Dora) Strikwerda, 33. Lolkje Aagje (Lolly) Steenbeek |
|
 |
|
 |
foto 102-006 beschikbaar gesteld door Geertje Groenewoud |
namen met de hulp van: Nely de Hoekstra-de Jong, ? van der Wal en Sjoerd Sierdsma |
1. Akke Wierda, 2. Marie Luijckx, 3. Hiske Doorenspleet, 4. Hieke Stegenga, 5. Ieke Schaap , 6. Aukje Fopma, 7. Mina Wagenmakers, 8. Eisje Strikwerda, 9. Hinke van der Baan, 10. Hinke Bergsma, 11. Wim Monsma, |
12. Beeuwke de Vries, 13. Pietje Plantinga, 14. Roelie Vis, 15. Setske Strikwerda, 16. Geertje Groenewoud, 17. Aukje de Jong, 18. Hannie de Vries, 19. Joke Stegenga, 20. Carlien Tamminga, 21. ?, 22. Brechtje Detmar, 23. Sjoukje de Boer, 24. Jetske de Blaauw |
reacties graag via email |
|
 |
 |
bron: Nieuwsblad van Friesland van 17 maart 1941 |
bron: Nieuwsblad van Friesland van 3 april 1942 |
|
 |
 |
bron: Balkster Courant van 29 augustus 1942 |
bron: Balkster Courant van 16 juni 1945 |
|
 |
foto beschikbaar gesteld door Willem van der Goot |
|
In de tweede wereldoorlog, om precies te zijn april 1942 vierden de gymnasten van Wim Monsma het 10-jarig jubileum van hun gymnastiekonderwijs. In het Lokaal voor Christelijke Belangen in Balk demonstreerden ze hun kunsten. De laatste oorlogseditie van de Balkster Courant verscheen op 29 augustus 1942. Hierin stond nog een oproep voor de start van de gymlessen op 1 september 1942. Die werden gegeven in de gymzaal van de openbare lagere school aan de Dubbelstraat in Balk. Vlak na de bevrijding begonnen de lessen weer in zeven groepen. Kleine jongens en meisjes, adspirant jongens en meisjes, dames I en II, heren. Het lesgeld bedroeg respectievelijk 10 cent, 15 cent en 20 cent. Driekwartier les per groep behalve de heren. Die mochten één uur oefenen. Plaatselijk belang “Balk Vooruit” organiseerde op het in 1948 in gebruik genomen nieuwe sportterrein aan de Wikelerdyk grote gymnastiek en sportdemonstraties. Bij de foto: Deze meisjesklompen waren de 4e prijs bij een verloting van de gymnastiekuitvoeringen van 2 tot 4 februari 1949. |
bron: Weromsjen yn Gaasterlân 405 |
|
 |
bron: Balkster Courant van 21 mei 1949 |
|
29 december 1959 oprichting van de "Evenwichtsbalk" |
|
 |
bron: Balkster Courant van 8 januari 1960 |
|
In Weromsjen 403,404 en 405 heb ik uitgebreid aandacht besteed aan de voorlopers van de gymnastiekvereniging “De Evenwichtsbalk” in Balk. De vereniging viert dit jaar haar 60-jarig jubileum. De officiële oprichting was op 29 december 1959.
In het lokaal van Christelijke belangen in Balk werd het bestuur geïnstalleerd, met als voorzitter dominee J. Overduin, secretaris dhr. H. Wiersinga en penningmeester mej. A. Detmar. In het huishoudelijk regelement werd onder andere vastgelegd dat de vereniging zich zou aansluiten bij het Koninklijk Nederland Gymnastiek Verbond (KNGV) en dat de vereniging nooit zal deelnemen aan activiteiten op zondag.
Op 9 april 1960 organiseerde de jonge vereniging haar eerste onderlinge wedstrijden voor de jeugd van 12 jaar en ouder in de gymnastiekzaal bij de Openbare Lagere School in de Dubbelstraat in Balk, nu ’t Haske. Dit alles onder leiding van de heer Fedde Bakker. In juni 1960 volgden de eerste onderlinge vaardigheidsoefeningen voor de groep 8 – 11 jarigen onder leiding van juffrouw Hoomans. De “Evenwichtsbalk” speelde een grote rol in de organisatie van de avondvierdaagse (Weromsjen 216). In 1967 werd de drumband opgericht en in 1977 de majorettes. De jazzgroep volgde in 1979. Deze groepen bestaan nu niet meer. In het plakboek van de vereniging vond ik deze foto met advertentie uit 1974 van een optreden in de Treemter in Balk. Met dhr. Bakker als gymleraar. |
bron: Weromsjen yn Gaasterlân 429 |
|
 |
 |
bron: Balkster Courant van 9 april 1960 |
bron: Balkster Courant van juli 1960 |
|
 |
bron: Balkster Courant van 1 september 1962 |
|
 |
bron: Balkster Courant van 20 juli 1963 |
|
 |
 |
bron: Balkster Courant van 28 augustus 1965 |
bron: Balkster Courant van 6 november 1965 |
|
 |
bron: Balkster Courant van 9 maart 1968 |
|
 |
logo beschikbaar gesteld door Gerard Tijsma |
geborduurd embleem |
|
 |
bron: Balkster Courant van 4 april 1968 |
klik op bovenstaande afbeelding voor het complete artikel |
foto |
|
 |
foto 368-019 beschikbaar gesteld door Fedde Bakker |
Deze foto zal eind jaren zestig genomen zijn denk ik. Wie weet de excacte datum en de namen van de turnsters? |
 |
foto 368-018 beschikbaar gesteld door Fedde Bakker |
De sponsoren van de Balkster turnploeg goed in beeld gebracht. |
Handelscentrum Gaasterland, bakkerij Steenbeek, modehuis Franzen, hotel Boonstra, Spaans |
|
 |
foto 218-064 beschikbaar gesteld door de familie Mulder |
In 1969 wordt het 10=jarig jubileum van de vereniging uitbundig gevierd. Voorzitter Rintje Mulder en turnster Riekie Wortman presenteren de oprichtingsvlag aan het publiek. |
|
 |
bron: Balkster Courant van 21 maart 1970 |
klik op bovenstaande afbeelding voor een foto van de uitvoering |
|
 |
bron: knipsel uit plakboek van de "Evenwichtsbalk" |
Waarschijnlijk in 1974. |
|
|
|